Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, cuộc đời cũng như thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước. Tác phẩm được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 9.
Hôm nay, Wikihoc.com sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Mùa xuân nho nhỏ. Các bạn học sinh cùng tham khảo để có thể nắm rõ hơn những kiến thức về tác phẩm.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu 1
Soạn văn Mùa xuân nho nhỏ chi tiết
I. Tác giả
– Thanh Hải (1930 – 1980) quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
– Ông hoạt động văn nghệ trong suốt những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ và là một trong số những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam thời kỳ đầu.
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến cuộc sống, đất nước và ước nguyện của tác giả.
2. Thể thơ
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” thuộc thể thơ năm chữ.
3. Bố cục
Gồm 4 phần:
- Phần 1. Khổ thơ đầu: Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời.
- Phần 2: Tiếp theo đến “Cứ đi lên phía trước”: Hình ảnh mùa xuân đất nước.
- Phần 3. Tiếp theo đến “Dù là khi tóc bạc”: Những suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước thiên nhiên đất nước.
- Phần 4. Khổ cuối: Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua điệu ca Huế.
4. Nhan đề
– Nhiều nhà thơ đã viết về mùa xuân với những sắc thái khác nhau: mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử), mùa xuân xanh (Nguyễn Bính), xuân ý, xuân lòng (Tố Hữu).
– Trong bài thơ này, ý nguyện của tác giả là muốn làm một mùa xuân nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ – đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.
III. Đọc – hiểu văn bản
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên
– Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp trong tưởng tượng của tác giả:
- Các hình ảnh đặc trưng của mùa xuân: hoa tím, sông xanh, bầu trời cao rộng
- Âm thanh tiếng chim chiền chiện.
- Giọt long lanh: hình ảnh ẩn dụ chuyển đổi cảm giác độc đáo.
=> Tác giả say đắm trong mùa xuân của thiên nhiên đất trời với tâm thế đón nhận trân trọng
2. Cảm xúc trước mùa xuân của đất nước
– Hình ảnh lộc xuân trên “nương mạ”: cuộc sống lao động xây dựng đất nước của lực lượng sản xuất.
– Hình ảnh người cầm súng: niềm tin vào ngày mai hòa bình.
– Từ láy “hối hả” và “xôn xao”: thể hiện nhịp sống lao động khẩn trương vội vã nhưng nhộn nhịp, vui vẻ kết hợp hài hòa với nhau.
– Đất nước được so sánh với những hình ảnh đẹp đẽ, kì vĩ.
– Nhắc nhở mọi người nhớ về những tháng ngày gian khổ trong chiến đấu, cách mạng
– Phụ từ “cứ” kết hợp với động từ “đi lên” thể hiện quyết tâm cao độ, hiên ngang tiến lên phía trước dù khó khăn gian khổ.
=> Sự lạc quan tin tưởng của nhà thơ ca ngợi sức sống, sự vươn lên mạnh mẽ của đất nước, dân tộc cho dù trước mắt trải qua nhiều khó khăn, gian khổ
3. Mong ước được cống hiến của nhân vật trữ tình
– Điệp ngữ “ta” kết hợp với các hình ảnh “con chim hót, một nhành hoa, nhập vào hòa ca”: hòa nhập giữa cái riêng và cái chung.
– Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: thể hiện khát vọng được cống hiến và sống ý nghĩa được thể hiện một cách thiết tha.
– Điệp ngữ “dù” kết hợp với “tuổi hai mươi” – còn trẻ, “khi tóc bạc” – già dặn: khát vọng được cống hiện trọn đời.
– Khát vọng sống với tình yêu quê hương, đất nước: xin được hát câu Nam ai, Nam bình để đón mùa xuân, ca ngợi mảnh đất Huế mộng mơ.
– Nội dung: Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, cuộc đời cũng như thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước.
– Nghệ thuật: thể thơ năm tiếng, nhạc điệu trong sáng, hình ảnh so sánh và ẩn dụ sáng tạo…
Soạn văn Mùa xuân nho nhỏ ngắn gọn
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Đọc nhiều lần bài thơ và tìm hiểu mạch cảm xúc trong bài (gợi ý: từ cảm xúc về thiên nhiên, đất nước dẫn đến suy nghĩ, ước nguyện của tác giả). Từ việc nhận ra mạch cảm xúc, hãy nêu bố cục của bài thơ.
Mạch cảm xúc của bài thơ: được dẫn dắt từ cảm xúc trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đất nước, tác giả thể hiện khát vọng được dâng hiến “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của cuộc đời chung.
Câu 2. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước đã được miêu tả như thế nào qua những hình ảnh, màu sắc, âm thanh trong hai khổ thơ đầu?
– Hình ảnh lộc xuân trên “nương mạ”: cuộc sống lao động xây dựng đất nước của lực lượng sản xuất.
– Hình ảnh người cầm súng: niềm tin vào ngày mai hòa bình.
– Từ láy “hối hả” và “xôn xao”: thể hiện nhịp sống lao động khẩn trương vội vã nhưng nhộn nhịp, vui vẻ kết hợp hài hòa với nhau.
– Đất nước được so sánh với những hình ảnh đẹp đẽ, kì vĩ.
– Nhắc nhở mọi người nhớ về những tháng ngày gian khổ trong chiến đấu, cách mạng
– Phụ từ “cứ” kết hợp với động từ “đi lên” thể hiện quyết tâm cao độ, hiên ngang tiến lên phía trước dù khó khăn gian khổ.
=> Cảm xúc của nhà thơ: sự lạc quan tin tưởng của nhà thơ ca ngợi sức sống, sự vươn lên mạnh mẽ của đất nước, dân tộc cho dù trước mắt trải qua nhiều khó khăn, gian khổ
Câu 3. Phân tích đoạn thơ “Ta làm con chim hót… Dù là khi tóc bạc” (chú ý những hình ảnh biểu tượng, từ ngữ và cách diễn đạt rất gợi cảm thể hiện một ước nguyện chân thành của tác giả). Đoạn thơ ấy gợi cho em những cảm nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống của mỗi con người.
– Điệp ngữ “ta” kết hợp với các hình ảnh “con chim hót, một nhành hoa, nhập vào hòa ca”: hòa nhập giữa cái riêng và cái chung.
– Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: thể hiện khát vọng được cống hiến và sống ý nghĩa được thể hiện một cách thiết tha.
– Điệp ngữ “dù” kết hợp với “tuổi hai mươi” – còn trẻ, “khi tóc bạc” – già dặn: khát vọng được cống hiện trọn đời.
Câu 4. Bài thơ có nhạc điệu trong sáng, thiết tha, gợi cảm, gần gũi với dân ca. Những yếu tố như thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, điệp ngữ… đã được sử dụng như thế nào để tạo được nhạc điệu ấy ?
– Thể thơ năm chữ nhẹ nhàng, tha thiết, gần với dân ca, gieo vần liền tạo sự liền mạch cho cảm xúc.
– Sự hài hòa giữa hình ảnh tự nhiên, giản dị với hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc với các ẩn dụ, điệp ngữ.
– Cấu trúc bài thơ chặt chẽ, dựa trên sự phát triển của hình ảnh mùa xuân.
Câu 5. Em hiểu thế nào về nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ”? Hãy nêu chủ đề của bài thơ.
– Nhan đề: là một sáng tạo độc đáo. Khác với Mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử), Mùa xuân xanh (Nguyễn Bính). Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải không chỉ là mùa xuân đất trời mà còn là mùa xuân đời người, nhỏ bé với khát khao cống hiến.
– Chủ đề bài thơ: thể hiện niềm rung cảm trước mùa xuân thiên nhiên, đất nước và khát vọng cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.
II. Luyện tập
Viết một đoạn văn bình luận về một khổ thơ yêu thích.
Gợi ý:
– Học sinh tự lựa chọn.
– Khổ thứ nhất
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh đặc trưng của mùa xuân, chỉ có mùa xuân mới có cảnh vật ngạt ngào như thế:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc”
Dòng sông xanh thanh bình yên ả – đó là tín hiệu của mùa xuân đã về. Giữa dòng sông xanh đó là màu tím biếc của bông hoa. Mùa xuân ở đây thật hào phóng nên sẵn sàng trao tặng cho ai biết trải rộng lòng mình:
“Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
Tiếng gọi “ơi” nghe sôi nổi và tha thiết biết bao. Nhà thơ đã đón nhận mùa xuân với tất cả sự thăng hoa của tâm hồn, điêu luyện trong ngòi bút. Câu thơ cứ như câu nói tự nhiên không trau chuốt từ ngữ nhưng vẫn mang âm hưởng thi ca. Câu hỏi tu từ hót “Hót chi mà vang trời” gợi ra tiếng chim hót trong trẻo, vang lừng xa như gần lại rõ ràng, tròn trịa kết thành những giọt sương óng ánh sắc màu đọng lại thành giọt long lanh rơi, rơi mãi. Nhà thơ đã tưởng tượng bằng tất cả rung động của tâm hồn “tôi đưa tay tôi hứng” – người đang hứng tiếng hót hay là hạt mưa rơi. Khổ thơ đầu của “Mùa xuân nho nhỏ” đã khắc họa hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên thật độc đáo.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu 2
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Đọc nhiều lần bài thơ và tìm hiểu mạch cảm xúc trong bài (gợi ý: từ cảm xúc về thiên nhiên, đất nước dẫn đến suy nghĩ, ước nguyện của tác giả). Từ việc nhận ra mạch cảm xúc, hãy nêu bố cục của bài thơ.
Mạch cảm xúc trong bài: Từ cảm nhận về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đất nước, tác giả thể hiện khát vọng được dâng hiến “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của cuộc đời chung.
Câu 2. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước đã được miêu tả như thế nào qua những hình ảnh, màu sắc, âm thanh trong hai khổ thơ đầu?
– Hình ảnh:
- lộc xuân trên “nương mạ” gợi cuộc sống lao động xây dựng đất nước của lực lượng sản xuất.
- “người cầm súng”: niềm tin vào ngày mai hòa bình.
– Âm thanh: “hối hả” và “xôn xao” thể hiện nhịp sống lao động khẩn trương vội vã nhưng nhộn nhịp, vui vẻ kết hợp hài hòa với nhau.
– Màu sắc: “dòng sông xanh”, “hoa tím biếc” gợi ra màu xanh của dòng Hương Giang mềm mại và những tà áo dài tím biếc của những cô gái Huế mộng mơ.
Câu 3. Phân tích đoạn thơ “Ta làm con chim hót… Dù là khi tóc bạc” (chú ý những hình ảnh biểu tượng, từ ngữ và cách diễn đạt rất gợi cảm thể hiện một ước nguyện chân thành của tác giả). Đoạn thơ ấy gợi cho em những cảm nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống của mỗi con người.
– Điệp ngữ “ta” kết hợp với các hình ảnh “con chim hót, một nhành hoa, nhập vào hòa ca”: hòa nhập giữa cái riêng và cái chung.
– Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: thể hiện khát vọng được cống hiến và sống ý nghĩa được thể hiện một cách thiết tha.
– Điệp ngữ “dù” kết hợp với “tuổi hai mươi” – còn trẻ, “khi tóc bạc” – già dặn: khát vọng được cống hiện trọn đời.
=> Ý nghĩa cuộc sống của mỗi con người: biết sống cống hiến cho cuộc đời.
Câu 4. Bài thơ có nhạc điệu trong sáng, thiết tha, gợi cảm, gần gũi với dân ca. Những yếu tố như thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, điệp ngữ… đã được sử dụng như thế nào để tạo được nhạc điệu ấy?
- Thể thơ năm chữ nhẹ nhàng, tha thiết, gần với dân ca, gieo vần liền tạo sự liền mạch cho cảm xúc.
- Sự hài hòa giữa hình ảnh tự nhiên, giản dị với hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng.
- Ngôn ngữ thơ trong sáng, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc với các ẩn dụ, điệp ngữ.
- Cấu trúc bài thơ chặt chẽ, dựa trên sự phát triển của hình ảnh mùa xuân.
Câu 5. Em hiểu thế nào về nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ”? Hãy nêu chủ đề của bài thơ.
– Nhan đề: là một sáng tạo độc đáo. Khác với Mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử), Mùa xuân xanh (Nguyễn Bính). Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải không chỉ là mùa xuân đất trời mà còn là mùa xuân đời người, nhỏ bé với khát khao cống hiến.
– Chủ đề bài thơ: thể hiện niềm rung cảm trước mùa xuân thiên nhiên, đất nước và khát vọng cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.
II. Luyện tập
Viết một đoạn văn bình luận về một khổ thơ yêu thích.
Gợi ý:
Đến với khổ thơ thứ tư của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”, Thanh Hải đã bộc lộ khát vọng dâng hiến cuộc đời cho tổ quốc thân yêu:
“Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
Đến đây, nhà thơ không còn cầm bút nữa mà đang ôm đàn, gõ phách hát bài ca mùa xuân, bài ca cuộc sống. Nhà thơ muốn hóa thân vào muôn loài vạn vật làm tươi đẹp rộn ràng cho cuộc sống. Đó là “một tiếng chim hót” trong buổi sáng mai bắt đầu một ngày mới. Đó là “một nhành hoa” tô điểm cho vườn hoa cuộc đời. Và đó là “một nốt trầm” làm xao xuyến vạn trái tim, nhập vào cái chung để cùng nhau cống hiến. Tất cả đã thể hiện niềm khát khao sống, khát khao hiến dâng đến khôn cùng của tác giả. Đặc biệt hơn khi đặt vào hoàn cảnh sáng tác bài thơ, đó là lúc nhà thơ đang nằm trên giường bệnh. Trước khoảnh khắc phải đối mặt với bệnh tật, cái chết, nhưng Thanh Hải vẫn giữ được một niềm lạc quan, yêu đời với mong muốn được cống hiến mãnh liệt.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ – Mẫu 3
I. Tác giả
Thanh Hải (1930 – 1980) tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. Trong thời kì chống Mĩ cứu nước, Thanh Hải ở lại quê hương hoạt động và là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu.
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết không bao lâu sau khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến cuộc sống, đất nước và ước nguyện của tác giả.
2. Thể thơ
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” thuộc thể thơ năm chữ.
3. Bố cục
Gồm 4 phần:
- Phần 1. Khổ thơ đầu: Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời.
- Phần 2. Tiếp theo đến “Cứ đi lên phía trước”: Hình ảnh mùa xuân đất nước.
- Phần 3. Tiếp theo đến “Dù là khi tóc bạc”: Những suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước thiên nhiên đất nước.
- Phần 4. Khổ cuối: Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua điệu ca Huế.
4. Nhan đề
“Mùa xuân” là một đề tài quen thuộc của thơ ca. Nhiều tác giả đã viết về mùa xuân với những nét riêng. Khác với Mùa xuân chín của Hàn Mặc Từ, Mùa xuân xanh của Nguyễn Bính hay Xuân lòng của Tố Hữu… Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ mang một ý nghĩa riêng. Mùa xuân trước hết mang ý nghĩa tả thực, là mùa đầu tiên trong năm. Khi đó, vạn vật bắt đầu đâm chồi nảy lộc, bừng dậy sức sống. Nhưng mùa xuân còn biểu tượng cho vẻ đẹp, cho sức sống thanh tân tươi trẻ, cho những gì tinh khiết nhất của đất trời. Kết hợp với từ “nho nhỏ” làm rõ đặc điểm của mùa xuân rất giản dị, nhỏ bé và khiêm nhường thôi. Với nhan đề này, Thanh Hải đã bày tỏ mong muốn được làm một mùa xuân, nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ – đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.
5. Mạch cảm xúc
Mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ là tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước. Từ mùa xuân của thiên nhiên, đến mùa xuân của đất nước thì tác giả bộc lộ niềm khao khát được cống hiến xây dựng cho đất nước.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên
– Hình ảnh đặc trưng của mùa xuân: dòng sông xanh, bông hoa tím biếc
– Tiếng gọi “ơi” nghe sôi nổi và tha thiết biết bao.
– Âm thanh: tiếng chim chiền chiện, báo hiệu mùa xuân
– Câu hỏi tu từ hót “Hót chi mà vang trời” gợi ra tiếng chim hót trong trẻo, vang lừng xa như gần lại rõ ràng, tròn trịa
– “Giọt long lanh rơi”: Giọt âm thanh của tiếng chim trong trẻo, ngân vang giữa không gian, đọng lại thành từng giọt hữu hình long lanh như hạt ngọc,
– “Tôi đưa tay tôi hứng”: người đang hứng tiếng hót hay là hạt mưa rơi.
=> Tác giả say đắm trong mùa xuân của thiên nhiên đất trời với tâm thế đón nhận trân trọng
2. Cảm xúc trước mùa xuân của đất nước
– Hình ảnh “người cầm súng”: những người chiến sĩ chiến đấu bảo vệ nền hòa; “người ra đồng”: những người nông dân lao động phục vụ chiến đấu
– Hình ảnh “lộc giắt đầy trên lưng”, “lộc trải dài nương mạ” cho thấy sức sống của mùa xuân đang căng tràn khắp mọi nơi.
– “Mùa xuân” được khắc họa với “người cầm súng”, “người ra đồng”: cho thấy ý thức và tinh thần bảo vệ dân tộc cùng với trách nhiệm của mỗi người đối với việc giữ gìn mùa xuân hoà bình cho dân tộc và đất nước.
– “Đất nước bốn nghìn năm”: gợi lịch sử lâu đời của dân tộc, chịu nhiều “vất vả” và “gian lao” để dựng nước và giữ nước.
– “Đất nước như vì sao”: tỏa sáng giữa bầu trời rộng lớn, vẫn “cứ đi lên phía trước” không chịu lùi bước, khuất phục
3. Mong ước được cống hiến của nhân vật trữ tình
– Điệp ngữ “ta” kết hợp với các hình ảnh “con chim hót, một nhành hoa, nhập vào hòa ca”: hòa nhập giữa cái riêng và cái chung.
– Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: thể hiện khát vọng được cống hiến và sống ý nghĩa được thể hiện một cách thiết tha.
– Điệp ngữ “dù” kết hợp với “tuổi hai mươi” – còn trẻ, “khi tóc bạc” – già dặn: khát vọng được cống hiện trọn đời.
– Khát vọng sống với tình yêu quê hương, đất nước: xin được hát câu Nam ai, Nam bình để đón mùa xuân, ca ngợi mảnh đất Huế mộng mơ.
Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ Soạn văn 9 tập 2 bài 23 (trang 55) của Wikihoc.com nếu thấy bài viết này hữu ích đừng quên để lại bình luận và đánh giá giới thiệu website với mọi người nhé. Chân thành cảm ơn.
