Văn bản Tiền bạc và tình ái Trích Lão hà tiện

Tiền bạc và tình ái trích trong vở kịch Lão hà tiện của Mô-li-e, được tìm hiểu trong chương trình học môn Ngữ văn.

Wikihoc.com sẽ cung cấp tài liệu về tác giả Mô-li-e, tác phẩm Lão hà tiện. Mời bạn đọc cùng tham khảo ngay sau đây để có thêm kiến thức hữu ích.

Tiền bạc và tình ái

Hồi IV

Lớp 7

Ác-pa-gông

Ác-pa-gông (kêu trộn từ trong vườn chạy ra, đầu không mũ) – Ôi, kẻ trộm! Ôi, kẻ trộm! Ôi, có kẻ sát nhân! Ôi, có kẻ sát nhân! Xét xử cho tôi, trời cao đất dày! Tôi bị nguy rồi, bị ám sát rồi! Nó đã cắt cổ tôi, nó đã lấy trộm tiền bạc của tôi! Nó là đứa nào! Nó ra sao rồi? Nó ở đâu? Nó trốn đâu? Làm thế nào để tìm thấy nó? Nên chạy ngã nào? Ngả nào chẳng nên chạy? Nó có ở kia không? Nó có ở đây không? Ai đó? Đứng lại! (Tự nắm cảnh tay mình) – Trả tiền tao đây, đồ vô lại!… À! Tôi đây mà. Đầu óc tội loạn rồi, tôi không còn biết tôi ở đâu, tôi là ai, và tôi đương làm gì. Than ôi! Khốn khổ tiền của tôi ơi, khốn khổ tiền của tôi ơi, bạn yêu quý ơi, chúng đã cướp mất mày của tao đi rồi! Và, mất mày là tao mất chốn nương tựa, niềm an ủi, nỗi vui của tạo; thế là đòi tạo hết rồi, tao chẳng còn sống ở thế gian làm gì nữa! Không có mày, tao sống làm sao nổi. Thế là xong, tao kiệt sức rồi, tao đang chết đây, tao chết rồi, chôn rồi! Có ông bà nào làm phúc cứu tôi sống lại, bằng cách đem trả tôi tiền bạc yêu quý của tôi, hoặc bảo cho tôi biết đứa nào đã lấy của tôi? Hở? Anh bảo gì? Nào có ai đâu. Bất cứ là đứa nào làm cái vố này, chắc nó cũng phải mất nhiều công phu rình cho đúng dịp và nó đã chọn đúng cái lúc tôi đương nói chuyện với thằng con bất nhân của tôi. Nào, ta đi. Tôi muốn đi trình tòa và xin cho tra tấn cả nhà tôi: Đầy tớ gái, đầy tớ trai, con trai, con gái, và cả tôi nữa. Sao mà đông người tụ tập thế kia! Nhìn người nào tôi cũng thấy khả nghi, và tất cả mọi vật đều có vẻ là kẻ trộm của tội. Này! Đằng kia đương nói chuyện về cái gì thế? Về cái đứa đã ăn trộm của tôi đấy à? Ở trên kia, cái gì mà ồn ào thế? Kẻ trộm của tội ở trên đó à? Các ngài làm phúc, nếu ai biết tăm hơi đứa ăn trộm của tôi, tôi van xin bảo cho tôi biết. Nó có ẩn nấp trong đám các ngài đấy không? Tất cả, họ nhìn tôi và phá lên cười. Rồi mà xem, chắc hẳn là họ có dự phần vào vụ trộm của tôi. Nào, mau lên, cẩm cò đâu, cảnh sát đầu, hiến binh đâu, quan toà đâu, hình giá treo cổ đâu và quân đao phủ dâu! Tôi muốn treo cổ tất cả mọi người; và, nếu tôi không tìm thấy tiền của tôi, thì rồi tôi cũng treo cổ cả tôi nốt!

HỒI V

(Lược dẫn lớp 1 và lớp 2: Ác-pa-gông cho mời nhà chức trách đến điều tra vụ mất trộm. Vì mối thâm thù riêng trước đó, bác đầu bếp Giắc (Jacques) đã vu khống cho anh quản gia Va-le-ro là thủ phạm).

Lớp 3

Va-le-ro, Ác-pa-gông, viên cẩm

Ác-pa-gông – Lại gần đây. Lại mà cung xưng cái hành vi gian ác nhất, cái việc mưu hại kinh tởm nhất từ xưa đến nay chưa từng thấy ở trần gian.

[…]

Va-le-rơ – Cháu vẫn rắp tâm thưa chuyện với cụ, và muốn chờ có dịp nào thuận tiện; nhưng chuyện đã thế này thì cháu chỉ xin cụ đừng nóng giận và vui lòng nghe cháu giãi bày mọi lẽ.

Ác-pa-gông – Để xem mày có thể đưa ra những lí lẽ con khỉ gì nào, thằng ăn cắp đê mạt kia?

Va-le-rơ – Ôi! Thưa cụ, cháu không làm gì đáng để bị gọi bằng những danh từ đó. Đành rằng cháu có một chút lỗi với cụ; nhưng kể ra, thì lỗi cháu cũng đáng được khoan dung.

Ác-pa-gông – Thế nào, đáng được khoan dung? Một cuộc âm mưu ám hại, một việc giết người như vậy?

Va-le-rơ – Xin cụ làm ơn, đừng nổi nóng. Khi cụ đã nghe cháu trình bày, cụ sẽ thấy rằng tội vạ chẳng lớn như cụ nghĩ đâu.

Ác-pa-gông – Tội vạ chẳng lớn như tao nghĩ! Ủa! Máu mủ của tao, ruột rà của tao, thằng chết treo kia!

Va-le-rơ – Thưa cụ, máu mủ của cụ không đến nỗi rơi vào tay hèn hạ. Cháu đây vốn cũng con nhà, chẳng phải xấu xa gì, và trong tất cả chuyện này, chẳng có gì là cháu không thể đền bù thích đáng.

Ác-pa-gông – Thế nhưng, này, ai đã xui mày làm cái việc đó?

Va-le-rơ – Ôi! Cụ còn hỏi cháu ư?

Ác-pa-gông – Ừ, tao hỏi mày thật đấy.

Va-le-rơ – Một vị thần mang sản lý do miễn tội cho tất cả mọi việc mà vị đó xui nên: Tình yêu.

Ác-pa-gông –Tình yêu con khỉ, tình yêu con tườu, nói đảng tội! Tình yêu những đồng tiền vàng của tao!

Va-le-rơ – Không thưa cụ, không phải là của cải nhà cụ làm cho cháu thèm khát, không phải cái đó làm loá mắt cháu, và cháu xin cam đoan không ngấp nghé tí gì những tài sản của cụ, miễn là cụ để cho cháu cái của báu mà cháu đương giữ trong tay.

Ác-pa-gông – Không đời nào, cha mẹ quỷ thần ơi! Tao không đời nào để cho mày đâu. Rõ cái quân mới láo xược làm sao chứ, dám đòi giữ riệt cái của ăn cắp của ta.

Va-le-rơ – Thế mà cụ gọi là ăn cắp à?

Ác-pa-gông – Chứ lại còn gì? Một kho vàng như thế.

Va-le-ro – Một kho vàng, đúng vậy, và có lẽ là cái kho vàng quý giá nhất của cụ; nhưng cụ để cho cháu thì cụ có mất đâu. Cháu quỳ gối xin cụ, cái kho vàng đầy vẻ quyến rũ; và cụ phải ban cho cháu mới là phải lẽ.

Ác-pa-gông – Không có đời nào. Thế này là cái nghĩa lí gì nhỉ?

Va-le-rơ – Chúng cháu đã cùng giao ước và đã thề không rời bỏ nhau.

Ác-pa-gông – Thề thốt kì khôi chưa, ước hẹn tức cười chưa

Va-le-rơ – Vâng, chúng cháu đã cùng nhau giao kết một cuộc tình duyên trọn đời mãn kiếp.

Ác-pa-gông – Tao sẽ ngăn cấm chúng mày, bảo cho mà biết.

Va-le-rơ – Chúng con chỉ có chết mới rời nhau.

Ác-pa-gông – Thật là nó lăn xả vào mà bám riết đồng tiền của tôi.

Va-le-rơ – Thưa cụ, cháu đã nói rồi, không phải vì ham lợi mà cháu đã làm cái chuyện đó. Lòng cháu không bị thúc đẩy vì những lí do mà cụ nghĩ đâu; một động cơ cao quý hơn đã xui khiến cháu có quyết tâm đó.

Ác-pa-gông – Rồi các ngài xem, nó muốn chiếm của cải của tôi là vì nhân đức thương yêu của người có đạo đấy. Nhưng tao sẽ làm cho ra đầu ra đũa, và toà án sẽ làm cho tao thoả mãn mọi điều, thằng chết treo vô sỉ kia.

Va-le-rơ – Cụ muốn đối xử thế nào, tuỳ lòng cụ, và cháu sẵn sàng cam chịu tất cả sấm sét búa rìu; cháu chỉ xin cụ tin cho rằng, nếu có điều gì là tội lỗi, thì chỉ nên trách cứ một mình cháu thôi, chứ trong tất cả chuyện này, con gái cụ hoàn toàn không có tội gì.

Ác-pa-gông – Cái đó thì đã cố nhiên; con gái tạo mà lại nhúng vào cái tội ác đó thì là chuyện lạ lùng hết sức. Nhưng tao muốn của tao thì trả cho tao; mày phải cung xưng mày đã đem đi đâu.

Va-le-rơ – Cháu không hề đem đi đâu cả, hiện vẫn ở trong nhà cụ.

Ác-pa-gông (Nói riêng) – Ôi tráp yêu quý của ta! (Nói to) – Nó chưa ra khỏi nhà tao chứ?

Va-le-rơ – Thưa cụ, vâng.

Ác-pa-gông – Này! Thử nói tao nghe: mày chưa mó máy gì đến nó chứ?

Va-le-rơ – Cháu, mó máy! Ồ! Cụ nghĩ oan uổng cho cả hai đứa chúng cháu; cháu say mê nàng bằng một tấm lòng nồng nhiệt hết sức trong trẻo và tôn kính.

Ác-pa-gông (Nói riêng) – Say mê nàng tráp của ta đoan chính quá!

Va-le-ro – Tất cả mọi nỗi ước ao của cháu, chỉ là được thấy mặt cho hả lòng, và không hề có ý nghĩ tội lỗi nào đến làm vẩn đục mối tình mà đôi mắt đẹp của nàng đã gieo vào lòng cháu.

Ác-pa-gông (Nói riêng) – Đôi mắt đẹp của nàng tráp của ta! Nó nói đến cái tráp của ta, mà cứ như một tình lang nói đến tình nương vậy.

Va-le-ro – Thưa cụ, u già Clốt (Claude) biết rõ sự tình, và có thể làm chứng với cụ.

Ác-pa-gông – Ủa! U già nhà tao cũng đồng loã trong vụ này?

Va-le-rơ – Thưa cụ, vâng, u đã làm chứng cho cuộc kết giao của chúng cháu; và sau khi đã biết rõ tình yêu của cháu là chính đáng, u mới giúp cháu thuyết phục cô nhà ta trao lời thề ước với cháu.

Ác-pa-gông (Nói riêng) – Thôi! Có lẽ nó sợ Toà quá nên đâm ra nói mê sảng đấy!

(Nói với Va-le-ro) – Mày nói lằng nhằng cái gì về con gái tạo trong chuyện này?

Va-le-rơ – Thưa cụ, cháu bảo rằng cháu đã hết sức khổ sở mới làm cho nàng vượt nỗi thẹn thùng mà ưng thuận tình cháu.

Ác-pa-gông – Nỗi thẹn thùng của ai?

Va-le-rơ – Của cô nhà ta. Mãi đến tận hôm qua đây thôi, cô mới quyết lòng để cùng kí kết với cháu một bản đính ước hôn nhân.

Ac-pa-gông – Con gái tao đã kí một bản đính ước hôn nhân với mày à?

Va-le-rơ – Thưa cụ, vâng, cũng như về phía cháu, cháu cũng đã kí một bản đính ước với cô

Ác-pa-gông – Trời đất ơi! Lại một chuyện vô phúc nữa! Thật là phúc bất trùng lai, hoạ vô đơn chí! Thôi, thưa ngài chánh cẩm, xin ngài làm chức vụ đi cho và ngài lên án nó hộ tôi, về tội ăn cắp và quyến rũ.

Va-le-rư – Nhung danh từ đó áp dụng vào cháu, là không đúng, và khi nào mọi người được biết rõ cháu là ai.

(Lược dẫu đoạn cuối vở kịch; Qua đấu khẩu, vỡ lẽ một bất ngờ quý ông Ăng-xen-mơ, người mà Ác-pa-gông ép con gái phải kết hôn, chính là cha đẻ của Va-le-ro và Ma-ri-an. Nhiều năm về trước gia đình họ bị đắm tàu, thất lạc nhau. Clê-ăng tiết lộ biết nơi giấu cái tráp bạc. Cha con mặc cả, thoả thuận với nhau: Ác-pa-gông nhận lại tiền, Ăng-xen-pơ nhận các con; hai cặp trẻ được đến với nhau)

I. Đôi nét về Mô-li-e

– Mô-li-e (1622 – 1673) là nhà soạn kịch nổi tiếng người Pháp.

– Một số tác phẩm như: Lão hà tiện, Trưởng giả học làm sang, Người bệnh tưởng…

– Ông đồng thời là một diễn viên, thường đóng vai chính trong các vở kịch của mình.

II. Giới thiệu về văn bản Tiền bạc và tình ái

1. Xuất xứ

Tiền bạc và tình ái trích trong vở kịch Lão hà tiện.

2. Tóm tắt

Ác-pa-gông bị mất tráp bạc và kêu la trời đất, đòi tra khảo mọi người. Hắn cho mời nhà chức trách điều tra vụ mất trộm. Va-le-rơ bị bác đầu bếp Giắc vu oan vì mối thâm thù riêng. Va-le-rơ bày tỏ tình cảm với con gái Ác-pa-gông, mặc cả nếu ưng thuận thì mới trả lại tráp tiền cho lão.