Văn mẫu lớp 10: Phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà Dàn ý & 5 bài văn mẫu lớp 10 hay nhất

Phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà gồm dàn ý chi tiết kèm theo 5 bài văn mẫu hay. Thông qua tài liệu này giúp các em tích lũy vốn từ để ngày càng học tốt Ngữ văn lớp 10.

Truyện Tam đại con gà xoay quanh một nhân vật người thầy dốt, thích giấu dốt và sĩ diện vô cùng, chỉ hình ảnh một người thầy đã đưa người đọc đi từ tiếng cười này đến những tiếng cười khác. Qua tác phẩm các tác giả dân gian cũng ngầm gửi gắm, khuyên răn mỗi chúng ta hãy mạnh dạn học hỏi để tiến bộ hơn nữa, tránh thói giấu dốt, sĩ diện hão. Vậy sau đây là 5 bài văn mẫu phân tích ý nghĩa tiếng cười trong truyện Tam đại con gà, mời các bạn theo dõi tại đây.

Dàn ý phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà

I. Mở bài

– Giới thiệu khái quát về thể loại truyện cười: Là sản phẩm của khối óc hài hước và là vũ khí đấu tranh hữu dụng của nhân dân ta.

– Giới thiệu về truyện Tam đại con gà: Là truyện cười trào phúng, dùng tiếng cười để phê phán bản chất dốt nát nhưng lại thích khoe chữ của thầy đồ.

II. Thân bài

1. Cách giới thiệu nhân vật

– Một anh chàng dốt nát nhưng đi đâu cũng lên mặt văn hay chữ tốt

– Có người tưởng anh ta hay chữ mời về làm thầy.

→ Mâu thuẫn trái tự nhiên, dốt nát, khoe khoang nhưng được làm thầy. Tiếng cười bật ra.

2. Hành động gây cười.

– Đi dạy học, thấy mặt chữ nhiều nét, không biết chữ gì, lại bị học trò hỏi gấp, thầy cuống nói liều.

– Bảo học trò đọc khẽ vì sợ sai, thận trọng để giấu dốt

– Khấn đài âm dương để thổ công giúp đỡ.

– Nhận được cả ba đài của thổ công, thầy đắc chí bệ vệ ngồi trên giường bảo học trò gân cổ đọc to

→ Tiếng cười bật ra từ sự ngu dốt lại mê tín của thầy. Thầy coi chuyện dạy học như một cuộc đánh bạc cầu may. Thầy còn tự đắc chí, khoe khoang về những hành động ngốc nghếch của mình.

→ Phê phán sự ngu dốt nhưng lại giấu dốt của thầy đồ.

3. Lời nói gây cười.

– Thầy giảng về chữ “kê” – đây là kiến thức rất cơ bản của người học chữ Nho. Nhưng thầy đồ lại giảng chữ “kê” nghĩa là “dủ dỉ là con dù dì”: tối nghĩa, vô nghĩa.

→ Lời giải thích của thầy đem lại tiếng cười cho người đọc. Thầy là một kẻ dốt nát nhưng lại biết che đậy cái dốt ấy.

– Khi bị người nhà học trò phát hiện lại thầm nghĩ “mình đã dốt, thổ công nhà nó còn dốt hơn mình”

→ Lời tự nhủ vô cùng hài hước, biết mình sai, ngu dốt nhưng không chịu thừa nhận.

– Lời ngụy biện của thầy: Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà, “Dù dì là chị con công, con công là ông con gà”. Lấy ý từ bài đồng dao “lúa ngô là cô đậu nành, đậu nành là anh dưa chuột, dưa chuột là ruột dưa gang, dưa gang là nàng dưa hấu” để gỡ bí, lí sự cùn.

→ Tiếng cười cất lên từ lời giải thích vô căn cứ, láu cá của thầy

→ Qua đó cho thấy sự xảo biện, ma lanh ngoan cố, láu của ông thầy đồ.

⇒ Tiếng cười cất lên từ hành động và lời nói của thầy đồ có sự tăng tiến bởi mức độ phi lí của lời nói và hành động của nhân vật ngày càng cao.

⇒ Thầy đồ bộc lộ bản chất của một kẻ ngu dốt, sĩ diện, huênh hoang, láu cá.

4. Ý nghĩa của tiếng cười.

– Phê phán những kẻ ngu dốt nhưng lại thích khoe khoang.

– Phê phán hiện thực xã hội: Kẻ dốt làm thầy

– Khuyên mọi người không nên giấu dốt mà hãy mạnh dạn học hỏi

5. Nghệ thuật

– Dùng ngôn ngữ và hành động của nhân vật để tạo tiếng cười

– Xây dựng các mâu thuẫn trong những tình huống truyện

– Cách kể chuyện tự nhiên, vào bài và kết thúc đều tạo ấn tượng bất ngờ

– Ngôn ngữ giản dị, có cả vần nhịp trong lời nói của nhân vật

III. Kết bài

– Khái quát lại nội dung và nghệ thuật xây dựng những tiếng cười trong câu chuyện tam đại con gà.

– Thể hiện suy nghĩ của bản thân về những tiếng cười ấy: Tiếng cười trong truyện vừa đem lại những cảm giác sảng khoái, vừa là những bài học để mỗi người phải tự ngẫm lại, tự suy nghĩ.

Cảm nhận tiếng cười trong truyện Tam đại con gà – Mẫu 1

Tam đại con gà là câu chuyện dân gian vô cùng nổi tiếng mà bất kì người nào yêu thích thể loại trào phúng đem lại tiếng cười đều biết, câu chuyện được tác giả xây dựng dưới góc nhìn sâu sắc, chân thực về cuộc sống tại thời điểm bây giờ, một mặt tập trung vào lột tả những chuyện ngược đời, những thói xấu trong xã hội, mặt khác là từ những vấn đề đó đẩy câu chuyện lên cao trào gây tiếng cười hả hê và đưa người đọc tới chân lí đúng đắn của cuộc sống

Câu chuyện trở nên vô cùng hấp dẫn khi những mâu thuẫn trong nội dung cốt truyện tạo nên tiếng cười. Một người thầy dốt nát, kiến thức nông cạn nhưng luôn luôn muốn mọi người công nhận mình là tài năng, có học thức sâu rộng, và chính người thầy đó đã dùng vẻ bên ngoài của mình để che giấu đi sự tối tăm mù mịt ở bên trong con người, một người học hành không ra gì nhưng dám liều lĩnh đừng ra dạy dỗ bọn trẻ, dám tự tay mình vun đắp những mầm sống tương lai của đất nước mà không hay biết rằng mình đang tự hại chúng.

Và sự hào nhoáng bên ngoài của người thầy đã nhận được sự đồng ý cho thầy dạy dỗ lũ trẻ của chủ nhà, sự hiểu lầm rằng người thầy này văn hay chữ tốt đã vô tình làm bàn đạp cho những tình huống gây cười tiếp theo của câu chuyện. Mọi thứ bắt đầu diễn ra khi trong giờ dạy học người thầy gặp chữ “Kê” những loại phân vân không biết là chữ gì vì không nhận ra mặt chữ, lại bị chính những người học trò nhỏ bé của mình hỏi dồn dập, không muốn mất mặt trước những đứa nhỏ. Nếu trả lời rằng thầy không biết sẽ bị lũ nhỏ cười nhạo và cho rằng mình dốt nát nên người thầy đã liều lĩnh mà trả lời “dủ dỉ là con dù dì”, mà đâu biết rằng trong từ điển hán tự đâu có từ nào là từ dù dì, và trong số trăm nghìn loài đâu có loài nào mang tên là con dủ dỉ đâu, đến đây người đọc đã tự rõ được sự ngu dốt đến mức độ tột cùng của người thầy mà phá lên cười, một con người đã học đâu vào đâu lại còn thiếu hiểu biết thực tế.

Đã vậy vì không chắc chắn với những gì mà mình đã dạy nên không dám để học trò đọc to, sợ rằng nếu thấy nói sai người khác nghe được lại cười chê nên thầy đã bảo học trò đọc rất khẽ, tới đây người đọc đã cười lại càng cười thêm bởi sự giấu dốt thận trọng, thận trọng che đi cái dốt của mình, đáng chê trách vô cùng đối với một người thầy như thế, một người thầy giấu dốt một cách hài hước. Rồi sự ngu dốt của thầy không dừng ở đó, sợ rằng mình dạy học trò sai, người thầy tìm tòi, lục lại kiến thức, nhưng nực cười thay người thầy không tìm đến sách vở, không tìm đến bất cứ nguồn tài liệu nào, hay những người có nhận thức cao, có hiểu biết rộng mà người thầy ở đây tìm đến thần linh, tìm đến thế lực thần thánh nhờ giúp đỡ và rồi cái dốt dạy cái dốt sẽ trở thành cái dốt hơn, thầy dốt, thổ công cũng dốt theo đã làm tình huống truyện thêm phong phú hơn bao giờ hết.

Nhờ thổ công mà thầy có niềm tin và những gì mình đã dạy nên vô cùng đắc ý, kêu lũ trẻ đọc bài thật to, vừa sợ thầy vừa nhỏ tuổi nên những đứa trẻ ra sức gân cổ lên đọc, cái dốt ở đây không chỉ dừng ở hình ảnh mà đã được biến tấu thành âm thanh, và chính âm thanh đó đã đưa người thầy vào một tình huống éo le tiếp theo, một khung cảnh đối diện với người chủ nhà hiện lên. Chủ nhà nghe thầy dạy con khác lạ nên đã chất vấn người thầy, lúc này người thầy rơi vào tình huống tiến thoái lưỡng nan nhưng không muốn để mọi người biết là mình ngu dốt, không hiểu gì nên đã giải thích một cách vòng vo, chống chế bằng những câu từ vô căn cứ.

Với ý nghĩa sâu xa ở trong câu truyện, tiếng cười của truyện mang một ý nghĩa phê phán, giáo dục. Phê phán những con người đã dốt còn giấu dốt, không chịu vươn mình ra để học tập những điều vốn quý ở bên ngoài mà có bản thân mình vào với vỏ bọc tù túng của bản thân, giáo dục những con người thích khoe khoang, sĩ diện với thiên hạ, giáo dục con người dốt không phải là điều đáng xấu hổ, mà điều đáng xấu hổ ở đây là giấu đi cái dốt của bản thân mình. Với nghệ thuật đặc sắc tác giả đã tạo nên tiếng cười đậm chất dân gian, tiếng cười hóm hỉnh mà đầy tính nhân văn.

Câu chuyện xoay quanh một nhân vật người thầy dốt, thích giấu dốt và sĩ diện vô cùng, chỉ hình ảnh một người thầy đã đưa người đọc đi từ tiếng cười này đến những tiếng cười khác. Câu chuyện cũng là bài học quý giá đối với mỗi chúng ta để có cái nhìn sâu sắc hơn nữa về những thói hư tật xấu tồn tại trong mỗi con người.

Phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà – Mẫu 2

Truyện cười dân gian là những tác phẩm tự sự ngắn có kết cấu chặt chẽ có kết thúc bất ngờ, tác dụng gây cười nhằm mục đích giải trí hoặc phê phán, châm biếm, đả kích cái xấu xa. Trong đó tiêu biểu là tác phẩm Tam đại con gà. Truyện nói về cái dốt nát nhưng lại thích đi khoe khoang mình là người thông minh có học nên do đó tạo ra những mâu thuẫn trái tự nhiên.

Truyện đề cập đến một người dốt nát nhưng tỏ ra hay chữ và đi dạy học. Mặc dù kiến thức của người này có rất ít như hạt cát ở ngoài sa mạc nhưng anh ta vẫn rất là huênh hoang về những kiến thức mình đang có nên đã quyết chí bằng được đi dạy học. Như người ta nói đã đã dốt còn hay chơi chữ vì thế mà làm cho xã hội của chúng ta ngày càng tụt hậu đi không thể phát triển được. Một trong những cái mà chúng ta nhớ nhất đó là sự ngụy biện và những lời lẽ để che đậy sự dốt nát của mình thì chỉ làm cho chúng ta dốt nát thêm.

Đầu tiên ta thấy được tình huống người thầy đang dạy học sinh khi gặp từ “Kê” đây là một từ cực kì đơn giản để dạy trẻ học chữ Hán nhưng người thầy này hoàn toàn không biết. Đã không biết người thầy lại nó bừa, nói liều nên dạy trẻ đọc khẽ, đọc bé. Như vậy ngay từ đầu ta đã thấy người thầy này là một người thầy dốt nát vốn không có kiến thức để dạy học mà vẫn cố đi dạy học. Để bao biện cho sự dốt nát của mình là mình là người thông minh biết nhiều.

Tình huống tiếp theo lại tiếp tục xảy ra là sự kiểm tra đúng sai thầy xin “âm dương và đắc chí thổ công”. Như vậy khi xin thầy sẽ không “sợ nhỡ sai” “bảo học trò đọc khẽ” mà “bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc cho to” và “lũ trẻ vâng lời thầy gân cổ lên đọc”. Như vậy qua đây ta lại thấy được người thầy này cực kì dốt nát và cách chữa dốt của thầy cũng thật là buồn cười và ngớ ngẩn.

Ấy vậy mà khi thầy được chủ nhà nhắc nhở thầy mới nhận ra mình là người dốt thật. Nhưng thầy vì sĩ diện cao nên không chịu lắng nghe mà lại tìm cách vặt để bảo vệ mình “Dạy cho cháu biết đến tam đại con gà” từ đó lại càng phơi bày cái dốt cực kì dốt của bản thân. Từ đó tiếng cười càng được bật nên mạnh mẽ trong câu chuyện.

Như vậy ta thấy được đây là một truyện cười làm cho người đọc cười sảng khoái và có ý nghĩa giáo dục con người sâu sắc. Chúng ta cần phải biết lắng nghe, biết tiếp thu và biết chọn lọc cho mình những gì gọi là tinh hoa đáng quý về những kiến thức trong cuộc sống. Không nên vì bản thân mình dốt mà dốt cái dốt của bản thân đi bởi điều đó chỉ làm cho chúng ta dốt nát thêm chứ không làm cho chúng ta phát triển được. Hình ảnh người thầy trong truyện đó là một minh chứng rõ ràng về sự dốt nát của con người và qua những tình huống đó làm cho chúng ta càng thấy rõ tác hại của cái dốt mà thích đi khoe khoang không chịu học hỏi và lắng nghe.

Và trong xã hội cần phải nên tiếng phê phán đả kích và loại trừ những con người như vậy bởi đã đốt không có kiến thức lại đi làm thầy giáo rồi dạy cho những thế hệ mầm non tương lai của đất nước lại càng dốt thêm. Một người dốt không sao nhưng nhiều người lại là một vấn đề lớn trong xã hội. Làm cho xã hội thiếu người tài giỏi lại ít kiến thức làm cho xã hội mãi lạc hậu không thể phát triển được.

Qua câu chuyện này muốn thể hiện cho người đọc thấy được những điều mà họ nhận thức được để thay đổi mình. Khi chúng ta không biết thì chúng ta nên học hỏi và trau dồi cho kiến thức của bản thân để khi có đủ kiến thức thì chúng ta mới nên nói lại với người khác. Như vậy không những chúng ta đang phát triển mà làm cho cả xã hội phát triển theo. Chúng ta hãy mang câu chuyện này chia sẻ rộng rãi để cho mọi người đọc và thấy được khả năng thực sự của bản thân mình từ đó nên thay đổi sao cho phù hợp với hoàn cảnh sống để cho mọi người yêu quý và tôn trọng.

Bằng tiếng cười, truyện tập trung phê phán thói giấu dốt phổ biến ở nhiều đối tượng trong cuộc sống. Bản thân cái dốt và sự thiếu hiểu biết chưa phải là cái đáng cười, cái đáng phê phán, đả kích. Cái đáng cười, đáng phê phán mà nhân dân đề cập ở đây là khi người ta dốt mà biết mình dốt mà vẫn khoe là mình giỏi, lại dám nhận làm thầy dạy người khác, đặc biệt là cố tìm mọi cách để giấu đi cái dốt, che đậy cái dốt của mình. Cố giấu dốt để đề cao mình, bảo vệ mình, thực chất đưa đến một kết cục ngược lại. Tự mình hại chính mình, tự mình lật tẩy chính mình. Đó cũng là bài học mà Tam đại con gà muốn nhắc nhở tất cả mọi người.

Như vậy truyện đã thể hiện thành công tư tưởng chủ đề của truyện cùng tiếng cười để người đọc thấy hơn về sự dốt nát và thiếu hiểu biết của bản thân để thay đổi bản thân cho tốt hơn. Chỉ có thay đổi ở trong tâm thì con người ta mới có những hành động đúng đắn về cuộc sống.

Phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà – Mẫu 3

“Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ”, trong suốt chiều dài lịch sử văn học dân gian, nhân dân ta đã sáng tạo và truyền miệng rất nhiều những câu chuyện, bài hát mang tính giải trí nhằm đem lại những “thang thuốc bổ” sảng khoái, vui vẻ. Những tình huống, hành động trái với tự nhiên được cải biên thành những mẩu truyện hài hước mang tinh thần châm biếm, phê phán thói hư tật xấu trong xã hội. Truyện cười “Tam đại con gà” là một trong số vô vàn những tác phẩm dân gian chứa đựng ý nghĩa sâu sắc, trong tiếng cười có cả tiếng chê trách, lên án sự dốt nát của một tầng lớp người trong xã hội phong kiến xưa.

Truyện cười là một thể loại văn học dân gian lâu đời, thường được truyền miệng từ người này qua người khác, từ thế hệ này qua thế hệ khác, mang tính hài hước, giải trí nhưng lại có hàm ý sâu cay, thường phê phán những hiện được trái tự nhiên, mâu thuẫn, đối lập với chuẩn mực xã hội. Một truyện cười thành công là vừa gây được tiếng cười, vừa khiến độc giả suy nghĩ về cách đối nhân xử thế, lối sống sao cho đúng đắn, phù hợp với quy tắc ứng xử. Trong truyện “Tam đại con gà”, tiếng cười được tạo nên bởi hiện tượng đi ngược với tự nhiên, mâu thuẫn trong tình huống truyện và sự ngu dốt còn tỏ ra mình tài giỏi, giấu dốt của nhân vật. Câu chuyện kể về một anh học trò dốt nát nhưng cũng đua đòi làm thầy, không biết chữ nên khi dạy sai bị gia chủ vặn vẹo, anh ta đã đáp trả bằng câu nói vừa bộc lộ hết cái dốt của mình, vừa nực cười, lố bịch. Một xã hội kệch cỡm, lố lăng, lừa đảo lẫn nhau mang đến tiếng cười sâu cay cho người đọc.

Tiếng cười của truyện được bộc lộ trong mâu thuẫn tình huống và nhân vật. Một xã hội mà kẻ dốt đặc cán mai lại được tôn làm “thầy” dạy chữ cho trẻ con, đi đâu cũng huênh hoang khoe mình hay chữ. Thậm chí lố bịch hơn nữa là lại có người tin rằng anh này hay chữ thật để mời về dạy cho con mình. Tình huống truyện được xây dựng rất khéo léo khi để nhân vật tự bộc lộ tính cách của mình. Khi gặp chữ “kê” nghĩa là “gà”, vì có quá nhiều nét chữ phức tạp nên anh chàng không biết là chữ gì, lại bị học trò hỏi gấp nên đành liều tặc lưỡi trả lời rằng, “Dủ dỉ là con dù dì”. Đây là một câu nói hoàn toàn vô nghĩa do anh chàng bịa ra trong lúc túng quẫn, cho thấy anh này là một kẻ thiếu kiến thức sách vở, không có trình độ sư phạm. Tuy nhiên, cái kệch cỡm ở đây nằm ở chỗ, anh này tuy dốt chữ nhưng lại rất khôn lỏi, biết dặn học trò nói khe khẽ thôi kẻo gia chủ nghe thấy. Tức cười hơn cả là việc thắp hương xin thổ công để xem mình dạy có đúng “dủ dỉ là con dù dì” hay không. Một kẻ dốt nát đỉnh điểm, mê tín đã bộc lộ tất cả qua chuỗi những suy nghĩ, hành động của nhân vật, dốt nát cả về học vấn, kiến thức đến luân thường đạo lý trong đời sống. Chẳng có gia tiên, thổ công nào có thể giúp anh ta xác nhận đúng chữ kia là “dủ dỉ là con dù dì”, niềm tin mơ hồ vào thế lực siêu nhiên, xin đồng tiền đài ba lần khiến tiếng cười bật ra một cách tự nhiên, sảng khoái trước sự “đã ngu còn giấu dốt” của anh học trò.

Tiếng cười được xây dựng theo tình huống truyện nối tiếp và linh hoạt cùng nhân vật chính mang bản chất ngu dốt, lố bịch. Xin được đồng tiền đài, anh chàng ung dung và tự tin nhân lên gấp bội. Không còn cần dặn trẻ con nói nhỏ, đọc bé, anh này huênh hoang đọc rõ to, trẻ con thì gào lên nhắc lại “dủ dỉ là con dù dì”. Một bức tranh tổ hợp của sự kệch cỡm. Trong xã hội phong kiến, hình ảnh thầy đồ ngồi trên phản, trẻ con ê a nhại lại bên dưới luôn được coi là chuẩn mực, hay chữ. Nhưng xét trên thực tế, đó chỉ là cách học vẹt vô bổ, đến ngay cả bản thân thầy đồ cũng chưa chắc có thật sự là người tài giỏi, biết chữ hay không. Sự dốt nát truyền từ đời này sang đời khác. Khi bị gia chủ hỏi về chữ “kê”, chàng học trò không hề nhận thức về sự yếu kém của mình mà còn đổ tội “thổ công nhà nó cũng dốt nữa” khiến tiếng cười ngày càng thêm sâu cay. Tư duy hạn hẹp, niềm tin vô cơ sở vào thế giới tâm linh, anh chàng hoàn toàn có thể đi hỏi những người quen thân về chữ “kê”, nhưng bản tính sĩ diện hão không cho anh ta làm vậy, luôn tự nhận mình tài giỏi, hay chữ. Chính cái tính sĩ diện hão ấy đã dẫn đến câu chống chế cuối truyện, đẩy tiếng cười lên tới đỉnh điểm. “Tôi vẫn biết đấy là chữ kê, mà kê nghĩa là gà. Tôi muốn dạy cho cháu đến tam đại con gà: Dủ dỉ là con dù dì/ Dù dì là chị con công/ Con công là ông con gà”. Bản chất ngu dốt lại còn sĩ đời, khôn vặt, lấp liếm, phải chăng, câu chuyện không chỉ đơn thuần gây cười cho độc giả mà còn là lời lên án thẳng thừng và sâu cay với đại bộ phận “thầy đồ” đương thời. Tiếng cười thốt ra sau những suy nghĩ sâu sắc về nghề giáo trong xã hội xưa, xã hội trào phúng và nực cười. Cái đặc sắc là ở chỗ, tiếng cười khiến độc giả phải ngẫm, phải nghĩ, phải hiểu thì mới có thể cười, và ẩn sau nụ cười trào phúng ấy là sự băn khoăn về cuộc đời, xã hội và con người lúc bấy giờ.

Câu chuyện được xây dựng ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhớ, dễ tiếp thu, yếu tố gây cười liên tục xuất hiện đã tạo nên tiếng cười vừa trào phúng vừa sâu cay. Những tác giả dân gian đã rất thành công trong việc khai thác chất liệu dân gian, chất liệu đời thường cùng sự cường điệu hóa, ngoa dụ hóa, xây dựng nhân vật hệ thống, bài bản cốt làm nổi bật chính bản chất tức cười của nhân vật đó. Tác phẩm đã đả kích thói hư tật xấu sĩ diện và giấu dốt của một cá nhân nói riêng và phần lớn những kẻ biết tí chữ lúc bây giờ, tính khoe khoang, ảo tưởng cũng đã và đang tồn tại trong xã hội ngày nay. Tiếng cười đặt ra những suy nghĩ và trăn trở cho người đọc về lẽ sống và thói đời, khuyên con người ta nên không ngừng học hỏi, không giấu dốt để bản thân có khả năng tự tiến bộ.

Phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà – Mẫu 4

Truyện cười là một trong những thể loại dân gian đặc sắc thường kể về những việc xấu, trái với tự nhiên trong cuộc sống, có tác dụng gây cười hoặc phê phán một cách nhẹ nhàng. Truyện cười Tam đại con gà là một câu chuyện như vậy, truyện đem đến tiếng cười hài hước, dí dỏm, phê phán những thầy đồ đã dốt còn hay giấu dốt.

Trong một câu chuyện cười, tiếng cười chỉ bật lên khi có hai điều kiện, trước hết đó phải là hiện tượng đáng cười, cái đáng cười phải chứa đựng trong nó những mâu thuẫn trái tự nhiên, nó thường đối lập với những thứ tốt đẹp. Thứ hai, người nghe phải phát hiện ra cái vô lí, cái đáng cười, chỉ khi đó câu chuyện mới có ý nghĩa.

Truyện tam đại con gà đã tạo nên tiếng cười bằng nghệ thuật gây cười đặc sắc. Trước hết tiếng cười được tạo nên mâu thuẫn tiềm tàng: anh thầy đồ đã dốt nhưng huênh hoang, hay khoe mẽ, đi đâu cũng cho rằng mình văn hay chữ tốt. Một người người tưởng anh ta tài giỏi thật, nên đã mời anh ta về nhà dạy con. Mâu thuẫn này chính là điều kiện, cơ sở để bật ra tiếng cười ở phần tiếp theo.

Vì dốt nên khi đi dạy, tất anh ta sẽ gặp nhiều tình huống phải xử lí. Tình huống đầu tiên chính là gặp chữ “kê” trong “Tam thiên tự”. Bởi dốt nát nên anh ta không biết đọc chữ ấy thế nào. Anh ta là kẻ dốt nát về kiến thức sách vở, nhưng lại vô cùng liều lĩnh đáp: “Dủ dỉ là con dù dì”, sự dốt nát đã được bộc lộ. Anh ta không chỉ dốt về kiến thức sách vở mà còn dốt về kiến thức đời sống, vì trên đời này làm gì có con dủ dỉ, dù dì. Nhưng anh ta cũng tỏ ra vô cùng thận trọng, bảo học sinh học nhỏ, trong lòng thấp thỏm, bất an vì sợ mọi người sẽ phát hiện ra sự dốt nát của mình. Đỉnh điểm của sự dốt nát chính là hành động cúng thổ địa, xin đài âm dương ba lần, cả ba lần đều nhận được một đồng xấp và một đồng ngửa, tức là nhận được sự đồng tình của thổ địa. Có chỗ dựa về mặt tâm linh anh ta tỏ ra tự tin hơn, yêu cầu học trò đọc to, huênh hoang rằng mình tài giỏi.

Nhưng chính lúc anh ta đang ung dung, huênh hoang nhất lại bị bố của đứa trẻ, người nông dân vạch trần sự dốt nát. Sự hài hước được tăng cường hơn trong ý nghĩa : “Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa”. Đây là chi tiết quan trọng làm cho tiếng cười thêm phần thú vị, sảng khoái. Câu nói này cho chúng ta thấy, bản thân anh thầy đồ cũng biết mình dốt nhưng cố tìm cách chống chế nên tiếng cười vì thế mà bật lên giòn giã hơn. Dù bị vạch trần nhưng anh ta vẫn chống đối lại một cách yếu ớt: “Tôi vẫn biết chữ ấy là chữ kê, mà kê nghĩa là gà. Tôi muốn dạy cho cháu đến tam đại con gà: Dủ dỉ là con dù dì/ Dù dì là chị con công/ Con công là ông con gà”. Câu nói của anh ta đã cho thấy bản chất đã dốt nhưng lại hay khoe mẽ, sĩ diện.

Với kết cấu ngắn gọn, chặt chẽ, ngay từ đầu mâu thuẫn gây cười đã được bộc lộ. Nhưng các tác giả dân gian đã khéo léo tăng kịch tính cho tình huống đó bằng cách dẫn dắt câu chuyện tự nhiên, hợp lí. Kết hợp ngôn ngữ kể chuyện tài tình, ngôn ngữ nhân vật đặc sắc. Nghệ thuật phóng đại, cường điệu cho thấy rõ hơn cái dốt, và thói sĩ diện hão của ông thầy đồ.

Tác phẩm lên tiếng phê phán thói giấu dốt và sĩ diện hão. Thực ra bản thân cái dốt không đáng cười mà đáng cười sự che giấu cái dốt, khoe mẽ, sĩ diện. Qua tác phẩm các tác giả dân gian cũng ngầm gửi gắm, khuyên răn mỗi chúng ta hãy mạnh dạn học hỏi để tiến bộ hơn nữa, tránh thói giấu dốt, sĩ diện hão.

Phân tích tiếng cười trong truyện Tam đại con gà – Mẫu 5

Từ xưa cha ông ta đã sáng tác ra những câu truyện cười truyện ngụ ngôn mang tính chất giải trí và đồng thời cũng để phê phán chê bai một số loại người trong xã hội. Đó thường là những câu truyện dân gian ngắn có kết cấu chặt chẽ kết thúc bất ngờ kể về những sự việc hành vi tự nhiên của con người. Trong số đó truyện cười Tam đại con gà là một câu chuyện khá phổ biến hướng đến sự châm biếm đả kích vào những kẻ “xấu hay làm tốt dốt hay nói chữ”. Cái xấu cái dốt càng che đậy càng dễ lộ ra kệch cỡm và đáng cười hơn rất nhiều lần.

Truyện Tam đại con gà châm biếm một anh học trò loại người “dài lưng tốn vải ăn no lại nằm”. Anh ta học hành dốt nát nhưng lại có tính khoe khoang đi đâu cũng ra vẻ cũng lên mặt “văn hay chữ tốt”. Nhưng vì không biết được bộ mặt thật của anh ta mà có nhiều người tưởng anh ta là hay chữ là học rộng tài cao mới mời anh ta về làm thầy dạy dỗ bọn trẻ.Và từ đó những câu chuyện bi hài liên tiếp xảy ra thể hiện tài năng kém cỏi của “ông thầy “nhưng lại luôn ra oai phản ánh một lớp người trong xã hội thời bấy giờ.

Mấu chốt của câu chuyện chính là ông thầy được mời về gõ đầu trẻ. Bi kịch đã bắt đầu từ đó và khiến ông thầy không thể xoay xở được. Bắt đầu là việc nhận biết mặt chữ. Thầy đồ đi dạy học trò nhưng “thấy mặt chữ nhiều nét rắc rối quá học trò lại hỏi gấp, thầy cuống nói liều”. Thầy gặp chữ “kê” mà cũng không biết là chữ gì nên nói bừa “dủ dỉ là con dù dì”. Chữ kê là con gà mà thầy lại trả lời học trò là con dù dì. Vốn trên thế giới các loài động vật không hề có con nào như thế cả. Ta thấy thầy đồ ở đây dốt tận cùng của cái dốt không những không hiểu biết gì về kiến thức căn bản trong sách vở mà thầy còn dốt ở cả những kiến thức đơn giản căn bản trong xã hội. Dốt nát là thế mà cũng có thể làm liều nhận lời dạy học. Ta thấy được anh học trò này hiện lên ngay từ những câu đầu tiên là một anh chàng dốt nát đến cực độ nhưng cái dốt trong anh luôn được giấu kín và khi đi dạy trẻ cái dốt ấy lại được thể hiện rõ nét.

Cái dốt của thầy càng được nâng cao khi mà thầy sợ mình dậy sai nên bảo trò đọc khẽ thôi không người khác nghe thấy lại chê bai nói thầy đi dậy mà không biết chữ. Đến đây tiếng cười càng giòn giã hơn khi ta biết được cái giấu dốt của thầy rất đáng cười cười vì cái giấu dốt rất láu cá. Đây là sự giấu dốt mà ta đáng chê trách đáng phê bình. Nhân vật Thổ Công xuất hiện khiến cho ý nghĩa phê phán và nghệ thuật trào phúng của truyện càng sinh động, sâu sắc. Như một mũi tên bắn trúng hai đích, truyện “khoèo” cả Thổ Công vào với thầy mà chế giễu. Té ra thần thánh tưởng là thiêng liêng mà cũng dốt. Cái dốt ấy thể hiện ở chi tiết thầy đồ xin ba đài âm dương, Thổ Công cho được cả ba. Như vậy là Thổ Công đồng ý với thầy đồ chữ ấy đúng là dù dì. Thế là thầy đồ vững bụng, không sợ nữa mà đắc chí lắm… bệ vệ ngồi trên giường, bảo trẻ đọc to. Trò vâng lời thầy, gân cổ lên gào: Dủ dỉ là con dù dì! Dủ dỉ là con dù dì… Với chi tiết ấy, cái dốt của thầy đã được khuếch đại lên gấp nhiều lần.

Cái dốt cuối cùng cũng là phần kết thúc của câu chuyện khi mà thầy tin vào thổ công tin vào thần thánh nên tin tưởng chữ đó đúng là “dủ dỉ”. Vậy nên thầy đã bảo học trò đọc to, thế là đứa nào đứa đấy gào cổ lên mà đọc. Chủ nhà thấy thầy dạy cái gì mà lạ quá cho nên mới đến xem sự tình. Thế là thầy đồ đã bị lật tẩy là dốt nát không biết chữ gì cả.Lúc này thấy mới nhận sự dốt nát của mình và tiếng cười giòn giã hơn khi mà thầy thầm trách thổ công “mình đã dốt nó còn dốt hơn. Nhưng bản tính lại vốn dựng chèo khéo trống thế nên trước mặt nhà chủ cái sai rành rành cái dốt lộ thiên mà anh học trò vẫn còn cố cãi giải oan cho mình bằng cách giải nghĩa thật luẩn quẩn và buồn cười. Cách chống chế của thầy nhằm mục đích giấu dốt và thầy vẫn ra vẻ ta đây hay chữ, trái ngược với sự tự nhận thức về mình lúc trước. Chính sự trái ngược này đã tạo ra tiếng cười trào phúng hả hê.. Ta thấy ở đây anh học trò không biết chữ này thì phải hỏi người biết hoặc tìm trong sách vở . Vậy mà thầy lại đi hỏi thổ công đó là cách hỏi ngược đời trái tự nhiên và xưa nay chưa từng có. Chi tiết thầy xin ba đài âm dương để hỏi về chữ dủ dỉ dù dì là một sáng tạo của tác giả dân gian. Với nghệ thuật sáng tạo này tác giả dân gian đã đẩy câu chuyện lên một bước phát triển cả về nội dung lẫn nghệ thuật. Như vậy ta thấy rằng ở đây tác giả dân gian cũng không nói thẳng ra vấn đề mà để nhân vật tự bộc lộ dần đó là cái dốt cái sĩ cái kênh kiệu đáng chê bai phê phán.

Ta thấy cái dốt của người học trò thì không đáng cười mà đáng cười ở đây là đã dốt lại còn ra vẻ sĩ diện hão huyền cái giấu dốt mới là cái đáng cười. Như vậy, mâu thuẫn trái tự nhiên ở đây là mâu thuẫn giữa cái dốt và sự giấu dốt. Thầy càng ra sức che đậy thì bản chất dốt nát càng phơi bày và thầy tự biến mình thành trò cười cho thiên hạ.

Trong toàn bộ câu chuyện, cái dốt của thầy đồ bị lộ dần ra khi lâm vào các tình huống khó xử nhưng thầy đã cố che giấu một cách phi lí. Vì thế, thầy càng che giấu thì bản chất dốt nát càng bị phơi bày. Cuối cùng, thầy đành tìm một lối thoát phi lí hơn. Nhưng thầy càng “lấp liếm” thì càng trở nên thảm hại vì ai cũng biết rằng đó chỉ là “lí sự cùn” chứ không phải là một cách chống chế thông minh có thể chấp nhận được. Ở đây, ta thấy có sự tăng tiến về mức độ phi lí trong hành động và lời nói của thầy đồ. Đó cũng là một thủ pháp nghệ thuật được sử dụng phổ biến trong truyện cười dân gian.

Tam đại con gà phê phán thói giấu dốt một tật xấu có thật và khá phổ biến trong nội bộ nhân dân. Ý nghĩa phê phán của truyện toát lên từ hành động tức cười của một anh thầy đồ “dốt đặc cán mai” mà lại cố tình giấu dốt, nhưng càng cố tình che giấu thì sự dốt nát lại càng lộ ra. Anh học trò dốt nát đến thế mà lại cả gan đi làm thầy dạy trẻ thì tác hại quả là khôn lường. Tác phẩm đã mở thêm đối tượng bị chê bai phê phán đó là cả ông thổ công cũng dốt. Và thầy đồ không những dốt về chữ mà còn dốt về phương pháp học hỏi. Việc đưa nhân vật thổ công vào trong truyện là chi tiết hư cấu không thật nhưng sự xuất hiện của nhân vật thổ công khiến cho tác phẩm phát triển nhanh hơn mạnh hơn và độc đáo hơn.

Qua truyện Tam đại con gà nhân dân muốn phê phán chê bai một tật xấu trong nội bộ nhân dân phê phán những người không chịu học hỏi mà lúc nào cũng tự cho ta đây là tài giỏi mặc dù không biết gì. Câu chuyện phê phán cao những kẻ giấu dốt không dũng cảm đối diện với cái dốt để mình tốt hơn.