Văn mẫu lớp 10: Phân tích Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam Dàn ý + 4 bài văn hay lớp 10

Phân tích Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam cực chất dưới đây sẽ là tài liệu thiết thực đối với các em trong quá trình học tập, tự học và tự đọc để nâng cao mở rộng vốn cảm nhận văn học của mình thêm phong phú, làm văn một cách sáng tạo.

Phân tích bài Dưới bóng Hoàng Lan gồm 4 bài văn mẫu khác nhau cực hay kèm theo gợi ý cách viết chi tiết. Qua đó giúp các em có thể tham khảo để nâng cao trình độ học văn học của mình với những bài văn mẫu phân tích tác phẩm hay. Ngoài ra các bạn xem thêm rất nhiều bài văn hay khác tại chuyên mục Văn mẫu 10 CTST.

Dàn ý phân tích Dưới bóng hoàng lan

1. Mở bài:

• Giới thiệu tác giả Thạch Lam
• Giới thiệu tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

2. Thân bài:

2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:

– Nội dung chính: Truyện kể về một lần về quê thăm bà của nhân vật Thanh sau thời gian đi tỉnh làm ăn. Tại ngôi nhà thân thương, những kỉ niệm ngọt ngào ùa về trong tâm trí anh. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Vào ngày đi, anh nghĩ mình sẽ trở về thường xuyên.

– Chủ đề: giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân.

2.2. Phân tích nội dung:

* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:

– Vẻ đẹp của không gian khu vườn và trong nhà khiến Thanh vô cùng xúc động:

Cảm xúc của Thanh khi bước vào khu vườn: “mát hẳn cả người”, cảm thấy nghẹn họng, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ “Bà ơi”.

Cảm thấy bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại ở bậc cửa.

=> Đó là nỗi xúc động không nói thành lời của người con đi xa nay được trở về với mái nhà thân yêu.

* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:

– Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà.

– Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà:

• Sự đối lập giữa một bên là dáng người thẳng của Thanh và cái lưng còng của bà đã diễn tả được nỗi xúc động của Thanh. Trong trái tim anh, dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng anh vẫn luôn cảm thấy mình nhỏ bé khi ở bên bà.
• Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở nhà luôn có bà chờ mong.
• Trong khoảnh khắc, mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé.

– Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà:

• Nghe tiếng bà đi vào, giả vờ ngủ.
• Nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra.

=> Cảm nhận được tình yêu thương của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt.

* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:

– Bất ngờ khi nghe thấy giọng nói quen thuộc của Nga:

• Chăm chú quan sát dáng vẻ xinh xắn của Nga.
• Vui vẻ ăn cơm cùng Nga, có lúc lầm tưởng Nga là em ruột của mình.

– Ngại ngùng:

• Nhớ lại hai bàn chân xinh xắn, lấm tấm cát của Nga ngày còn nhỏ rồi mỉm cười.
• Dắt Nga đi thăm vườn, cảm thấy mái tóc Nga thoảng thoảng mùi hoàng lan.
• Nghe thấy câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, vít cành lan ở trong tay để Nga tìm hoa.

– Cảm xúc thương yêu:

Cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình.

=> Cảm thấy có điều gì đó dịu ngọt trong tâm hồn.

* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:

– Bâng khuâng, lưu luyến:

• Cảm thấy nửa vui nửa buồn.
• Nghĩ đến căn nhà và nghĩ đến Nga.

2.3. Đánh giá:

a. Về nội dung:

– Tác phẩm đem đến cho người đọc cảm nhận được sự bình yên của mái nhà, quê hương.

Đồng thời, nó còn ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng, đẹp đẽ.

b. Về nghệ thuật:

– Ngôn từ tinh tế.

– Lối kể chuyện nhẹ nhàng, có sự đan xen giữa quá khứ với hiện tại.

– Giọng văn tha thiết, dịu dàng.

3. Kết bài: Khẳng định giá trị của tác phẩm.

Phân tích Dưới bóng hoàng lan – Mẫu 1

Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan”.

“Dưới bóng hoàng lan” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Thạch Lan, cốt truyện nhẹ nhàng, khung cảnh làng quê gần gũi nhưng người đọc vẫn cảm nhận được những cái độc đáo, mới lạ mà nhà văn Thạch Lam mang đến, đó chính là hương vị của con người, của tình người. Những tình cảm ngỡ như đơn sơ, giản dị nhưng lại vô cùng thầm kín, có sức lay động mạnh mẽ đến tâm thức, trái tim của người đọc, người nghe.

Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” viết về nhân vật Thanh thông qua một lần trở về quê hương, thăm bà, gặp lại những người anh luôn yêu thương, tôn trọng. Truyện ngắn còn là một khung cảnh đơn sơ, giản dị nhưng đầy chất thơ, thấm đượm hương vị của tình người. Thanh vốn mồ côi cha mẹ từ nhỏ, người thân yêu duy nhất của Thanh đó là bà, tuổi thơ của Thanh là một cuộc sống vất vả nhưng luôn tràn đầy hơi ấm, tình yêu, sự chở che của người bà. Do đó, với chàng thanh niên ấy mà nói, người bà vừa là người cha, người mẹ, cũng là người thân duy nhất của anh.

Từ khi Thanh lên thành phố công tác thì ngôi nhà vốn neo người của bà cháu anh càng trở nên hoang vắng, quạnh quẽ hơn “Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bậc cửa”, dù xa nhà một thời gian dài nhưng mỗi lần trở về thăm quê thì ngôi nhà ấy vẫn chẳng có sự đổi thay nào, tựa như tình yêu thương nơi người bà vậy “ …cảnh tượng gian nhà cũ không có gì thay đổi, cũng y như ngày chàng đi khi xưa”. Sự tĩnh lặng của căn nhà bỗng gợi lên trong Thanh biết bao tư vị, khiến anh “…trở nên nghẹn họng”.

Chỉ qua những dòng đầu tiên của tác phẩm thôi nhưng chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy ở Thanh một tình yêu quê hương da diết, một thứ tình cảm gắn bó thiêng liêng với ngôi nhà, mà trên tất cả là với người bà mà anh rất mực yêu thương, kính trọng. Vì vậy mà mỗi lần về thăm quê, Thanh không tránh khỏi cảm giác bồi hồi, mừng rỡ, đó là thứ tình cảm của một người con xa quê khi được trở về nơi mái nhà thân yêu, nơi quê hương mình được sinh ra, được lớn lên “…Khi Thanh từ giã cái bức nóng của phố xã, bước chân vào ngôi nhà mát rượi của bà, gặp lại những gì thương mến sau hai năm xa cách. Sự chăm sóc ân cần của bà, hương ngọc lan dịu ngọt phảng phất đâu đây đem đến chàng sự nhẹ nhõm….” Đó là sự nhẹ nhõm của tâm hồn con người luôn yêu quê, hướng về quê hương.

Các trang văn của Thạch Lam luôn vậy, nhẹ nhàng, giản dị nhưng lại có sức lay động đến bình dị. Theo bước chân Thanh, người đọc như được hòa nhập làm một với nhân vật, cùng trải qua bao trạng thái, cảm xúc, từ bồi hồi, mừng rỡ đến hạnh phúc ngập tràn khi gặp lại người bà. Chỉ một câu nói của bà “Đi vào trong nhà không nắng cháu” khiến cho người đọc xúc động khôn nguôi, sự quan tâm dù rất nhỏ bé nhưng lại thể hiện được tình cảm, tấm lòng bao la của người bà đối với Thanh, luôn quan tâm đến cháu từ những thứ nhỏ nhặt nhất.

Vì vậy mà dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng khi ở bên bà Thanh luôn cảm thấy mình như một đứa nhỏ, được yêu thương, chăm sóc bởi bà: “Thanh đi bên bà, người thẳng, mạnh, cạnh bà cụ gầy còng. Tuy vậy, chàng cảm thấy chính bà che chở cho chàng, cũng như những ngày chàng còn nhỏ”. Thế mới nói tình cảm gia đình, mà ở đây là tình bà cháu thật vĩ đại, thiêng liêng, nó làm cho con người ta cảm thấy nhỏ bé, tâm hồn như được trở về tuổi thơ để đón nhận từng cử chỉ, từng quan tâm của những người mà ta yêu quý nhất.

Trở về thăm nhà sau hai năm xa quê, gặp lại bà, được nhận những yêu thương, quan tâm của bà, Thanh có cảm giác như được trở về với tuổi thơ “…tất cả những ngày thuở nhỏ trở lại với chàng”. Sự xa cách của thời gian cũng không thể làm đổi thay những cảnh vật ngôi nhà, càng không tác động được đến thứ tình cảm thiêng liêng, bền vững của tình bà cháu “…Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay, vậy mà chàng có cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ”.

Tình yêu nhẹ nhàng giữa Thanh và Nga cũng khiến cho người đọc cảm thấy xúc động bởi nó trong sáng, lại rất đáng yêu, qua những đoạn đối thoại của Thanh và Nga, lời yêu chưa từng được nói ra nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được bao nhiêu tình ý chứa trong đó. Sự nhẹ nhàng, tinh tế khi Thanh cài lên mái tóc Nga bông hoa hoàng lan, theo tôi đó chính là khoảnh khắc lãng mạn, tinh tế của đôi lứa. Dù sau đó Thanh vẫn tiếp tục phải lên đường, Nga ở lại, mỗi năm lại tự cài lên mái tóc của mình bông hoa hoàng lan như khi Thanh đang ở bên cạnh. Tình yêu chưa lời ngỏ, chuyện tình chưa đi được đến hồi kết nhưng sự nhẹ nhàng của tình yêu ấy cũng đủ để lay động biết bao tâm hồn.

Chất thơ của truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” còn được thể hiện rõ nét qua nhân vật người bà. Người bà tuy xuất hiện không hẳn nhiều nhưng qua vài chi tiết, những hành động, những lời nói quan tâm ta có thể cảm nhận trọn vẹn được tình cảm bao la của người ba dành cho người cháu yêu thương của mình. Từ lời quan tâm “Đi vào trong nhà không nắng cháu” đến lời thúc giục cháu đi rửa mặt rồi nghỉ ngơi “ Con rửa mặt đi, rồi đi nghỉ không mệt. Trời nắng thế này mà con không đi xe ư?….”. Sợ cháu mệt, bà sửa gối chiếu, dùng phất trần để phủi bụi trên giường, bà giục cháu nghỉ ngơi còn mình thì xuống bếp nấu ăn vì sợ cháu đói.

Người bà quan tâm từng việc nhỏ nhặt nhất của người cháu. Đối với Thanh khi ở bên bà lúc nào cũng có cảm giác được che chở, được quan tâm thì đối với bà, người cháu dù có lớn khôn đến đâu thì với bà lúc nào cũng là một đứa nhỏ cần được yêu thương, chăm sóc: “ …Ở đấy, bà chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng”. Tình yêu thương của bà giản dị nhưng thật thiêng liêng, cao quý biết bao!

Từng cử chỉ, hành động của bà đều khiến ta cảm động, bà luôn ân cần chăm sóc cho Thanh “Bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi, gió quạt nhẹ trên mái tóc chàng”. Tuy chỉ được miêu tả qua một câu ngăn ngủi nhưng ta dường như còn cảm nhận được ánh mắt trìu mến, nụ cười ấm áp, hiền từ của người bà. Ánh mắt ấy là cả trời yêu thương, quan tâm đến đứa cháu làm cho Thanh “..cảm động ứa nước mắt”, còn đối với người đọc như được trở về với những kí ức bên người bà, mỉm cười hạnh phúc với những kỉ niệm thân yêu của chính mình.

Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một câu chuyện nhẹ nhàng, giản dị nhưng đầy tinh tế, sâu sắc, bởi nó mang đến cho người đọc cảm giác thư thái, nhẹ nhàng thông qua câu chuyện của Thanh. Sở dĩ nó mang lại cho con người biết bao cảm xúc yêu thương, trìu mến bởi nó khơi gợi được thứ tình cảm gắn bó, sâu kín ở mỗi người, đó là tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, tình yêu đầu đời.

Dưới bóng hoàng lan phân tích – Mẫu 2

Khi nhận xét về Thạch Lam, nhà văn Nguyễn Tuân đã từng viết rằng: “Lời văn Thạch Lam nhiều hình ảnh, nhiều tìm tòi, có một cách điệu thanh thản, bình dị và sâu sắc…Văn Thạch Lam đọng nhiều suy nghiệm, nó là cái kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm và từng trải về sự đời.”. Quả đúng là như vậy, đọc trang văn của Thạch Lam, độc giả luôn có cảm giác thư thái và nhẹ nhàng. Trong truyện “Dưới bóng hoàng lan”, chúng ta như được đắm mình vào không gian bình dị, thân thuộc, nơi mà ở đó luôn có những người thân yêu chờ ta trở về.

Câu chuyện xoay quanh về một lần thăm nhà của nhân vật Thanh. Thanh đi làm ăn xa trên tỉnh, nay anh mới về thăm bà. Trong khung cảnh bình dị của ngôi nhà, những hình ảnh quen thuộc hiện lên trong tâm trí anh. Dưới bóng hoàng lan, anh nhớ về kỉ niệm ấu thơ khi bên bà. Cũng vào lần về lần này, anh gặp lại Nga, người bạn thuở thơ ấu. Anh và Nga đã có một mối tình chớm nở. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Vào ngày đi, anh nghĩ mình sẽ trở về thường xuyên. Điểm đặc biệt là tác phẩm không có cốt truyện. Dẫu vậy, nó vẫn khiến cho người đọc không thể rời mắt hay bỏ ngang bởi lời văn quá đẹp đẽ và thơ mộng. Văn bản cho thấy giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân. Điều này được thể hiện rõ qua cảm nhận của nhân vật Thanh.

Cảm xúc của Thanh khi trở về nhà là tâm trạng của người con đi xa nay được trở về với mái nhà, gia đình thân yêu. Lúc bước vào khu vườn của bà, anh cảm thấy “mát hẳn người”. Khung cảnh quê hương hiện lên thật tươi đẹp, thanh bình qua hình ảnh “ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy múa theo chiều gió” cùng “mùi lá non phảng phất”. Anh thong thả đi dọc “tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà”. Bước lên thềm, nhìn vào nhà, anh thấy “bóng tối dịu và man mát”. Khi đã quen rồi, Thanh thấy mọi thứ không có gì thay đổi, vẫn y nguyên như ngày anh đi. Cảnh tượng ấy khiến anh không thể nói thành lời, mãi mới cất được tiền gọi khẽ “bà ơi”. Tất cả đã tạo nên sự khác biệt giữa không gian bên trong và bên ngoài khu vườn. Không gian bên trong là không gian của kí ức ngọt ngào, của tình yêu thương và sự ấm áp. Đó là điều mà không gian xô bồ, hỗn loạn bên ngoài khu vườn không bao giờ có được. Cảm nhận được sự khác biệt ấy, Thanh thấy tâm hồn mình được nâng đỡ, xoa dịu sau những ồn ào, mệt mỏi của đời sống phố thị.

Trong khoảnh khắc gặp lại bà, Thanh như vỡ òa cảm xúc, “Thanh cảm động và mừng rỡ, chạy lại gần.”. Ở bên bà, anh cảm thấy mình thật nhỏ bé. Dường như, có sự đối lập giữa một bên là dáng người của Thanh còn một bên là cái lưng còng của bà. Tuy nhiên, nó không khiến cho Thanh cảm thấy xa cách, mà trái lại, anh cảm thấy mình được chở che. Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở nhà luôn có bà chờ mong, “Căn nhà với thửa vườn này đối với chàng như một nơi mát mẻ và hiền lành, ở đấy bà chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng”. Dù đã lớn, nhưng trong con mắt của bà, Thanh vẫn là cậu bé ngày nào. Bà vẫn “không thôi phẩy chiếc phất trần lên đầu giường”, “sửa chiếu và xếp lại gối”. Trong khoảnh khắc, mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé, “Thanh nhắm mắt ngửi hương thơm và nhớ đến cái cây ấy chàng thường hay chơi dưới gốc nhặt hoa. Đã từ lâu lắm, ngày mới có căn nhà này, ngày cha mẹ chàng hãy còn. Rồi đến ngày một bà một cháu quấn quýt nhau.”. Nghĩ về quá khứ, Thanh thấy tâm hồn mình trở nên nhẹ nhõm “như vừa tắm ở suối”.

Nỗi xúc động càng trào dâng khi Thanh nhận được tình yêu thương của bà. Biết bà đi vào, anh giả vờ nằm ngủ. Bà tới gần “săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi”. Hành động của bà chan chứa biết bao nỗi thương yêu. Thấu hiểu được tình cảm của bà, anh nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra. Tình thương vô bờ ấy khiến Thanh “cảm động gần ứa nước mắt”. Dòng cảm xúc miên man đan xen giữa quá khứ và hiện tại cho thấy Thanh cũng là một người rất nhạy cảm, tinh tế.

Bên cạnh tình cảm gia đình, ta còn thấy được tình cảm lứa đôi vô tư, trong sáng. Tình cảm của Thanh và Nga cũng có sự pha trộn giữa kỉ niệm đẹp thời thơ ấu với những ngọt ngào, ý nhị của tình yêu. Khi nghe thấy điệu cười quen thuộc, anh “lẳng lặng ngồi dậy, tì trên cửa sổ, cúi mình nhìn ra phía ao”. Bóng cây hoàng lan đã gợi nhắc anh về cô bé Nga ngày trước. Anh không chần chừ “chạy vùng xuống nhà ngang rồi vui vẻ gọi “cô Nga””. Thanh vô tư ăn cơm cùng Nga, có lúc còn lầm tưởng Nga là em ruột của mình. Dẫu vậy, ở Thanh cũng có chút ngại ngùng của người con trai biết yêu. Khi cùng Nga đi dưới bóng hoàng lan, anh “nhớ lại đôi bàn chân xinh xắn, lấm tấm cát” của Nga ngày còn nhỏ rồi bất giác mỉm cười. Dắt Nga đi thăm vườn, Thanh cảm thấy mái tóc Nga thoảng thoảng mùi hoàng lan. Nghe thấy câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, vít cành lan ở trong tay để cô tìm hoa. Những ngượng ngùng ấy đã được thổi bùng lên thành cảm xúc thương yêu. Trước hôm về tỉnh, Thanh tiễn Nga ra cổng. Anh đã cầm lấy tay Nga và để yên trong tay mình. Trong khoảnh khắc ấy, Thanh cảm thấy có điều gì đó dịu ngọt trong tâm hồn.

Có lẽ, nỗi bâng khuâng, lưu luyến của nhân vật được thể hiện rõ nhất khi Thanh lên tỉnh. Anh không đi ngay mà ngoảnh lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Anh thấy nửa vui nửa buồn. Anh biết rằng căn nhà vẫn ở đó, vẫn có hình dáng bà thân thuộc mong ngóng anh. Thanh còn nghĩ đến cả Nga, “biết rằng Nga vẫn sẽ đợi chàng, vẫn nhớ mong chàng như ngày trước”.

Hình ảnh cây hoàng lan trở đi trở lại trong văn bản chứa đựng nhiều ý nghĩa. Hình ảnh này có thể hiểu là hình ảnh cây hoàng lan trong vườn, cũng có thể hiểu là hình ảnh người bà tần tảo, giàu tình yêu thương. Bà cũng như cây hoàng lan, tỏa bóng che chở cho cháu, che chở cho cả mối tình đầu tiên giữa cháu và cô bé Nga cạnh nhà. Hoàng lan chứng kiến sự trưởng thành của hai đứa như bà trông thấy cháu trưởng thành, lớn khôn trong vòng tay yêu thương.

Với ngôn từ tinh tế, lối kể chuyện nhẹ nhàng, giọng văn tha thiết, dịu dàng, cùng sự đan xen giữa quá khứ với hiện tại, Thạch Lam đã đưa người đọc trở về tuổi thơ tươi đẹp với người bà ấm áp và hình ảnh quê hương thân thuộc. Tác phẩm như một lời nhắc nhẹ nhàng đối với những đứa con xa nhà lâu ngày chưa trở về thăm quê.

Phân tích bài Dưới bóng hoàng lan – Mẫu 3

Thạch Lam là một cây bút được coi là hàng đầu của văn xuôi Việt Nam. Thạch Lam đã để lại rất nhiều tác phẩm có giá trị trong đó có tác phẩm “dưới bóng hoàng lan”. tác phẩm là truyện ngắn không có cốt truyện. Nó không kể một câu chuyện mà nó gợi sâu suy nghĩ. Thời gian đọng lại không gian tĩnh lặng hé lộ kín đáo bi kịch đời người màn người đọc phải cảm nhận kĩ mới cảm nhận được. Đó chính là cái thú vị cái đặc sắc của tác phẩm

Chuyện kể về một chàng trai mồ côi cha mẹ … một bà một cháu quấn quýt nhau. Thanh ra tỉnh làm rồi đi về hàng năm, các ngày nghỉ. Lần trở về này đã cách kỳ trước hai năm. Có phải đời sống thị thành đã nhiều lúc khiến Thanh quên bằng người bà tóc bạc phơ đang sống những ngày cuối cùng trong đời mỏi mắt trông chờ anh?đáp lại tiếng gọi bà ơi một cái bóng nhẹ từ bên trong vụt ra rơi xuống mặt bàn anh chàng định thần nhìn con mèo của nhà anh chàng. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo “Bà mày đâu”.

Cũng như bao lần Thanh trở lại ngôi nhà cũ nhưng dường như ngôi nhà thân thuộc ấy phần nào lại khiến cho anh chàng cảm thấy hồi hộp bồi hồi đến kì lạ khiến chàng thấy cảm động quá. Chốn Thanh về mọi thứ đều già cỗi và không đổi. Thời gian như quay ngược lại, không gian đứng lặng. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ. Trong cảnh bình yên và thong thả của chốn xưa, một hình ảnh tươi mát hiện lên. Khu vườn xưa hiện lên trước mắt anh chàng với con đường Bát Tràng rêu phủ với những vòm ánh sáng lọt qua vòm cây với bức tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà với cả một mùi lá tươi non phảng phất trong không khí. Tất cả hiện lên trước mắt chàng thanh niên vốn quen thuộc nhưng lại rất mát mẻ và dịu dàng đối với người anh đến lạ thường. Và hình ảnh những cô thiếu nữ xinh xắn trong tà áo trắng, mái tóc đen lánh buông trên cổ nhỏ, bên cạnh mái tóc bạc trắng của bà chàng cũng khiến chàng thanh niên trẻ xốn xang và hơi dao động phần nào. Chàng cảm thấy không gian náo nhiệt ồn ào ngoài kia như đang dừng lại trên bậc cửa. Về quê sao ta có một cảm giác thanh bình yên ổn đến thế ta dường như không còn vướng bận bất cứ điều gì của cuộc sống nhộn nhịp ngoài kia mà chỉ còn biết thả hồn vào thiên nhiên và cảnh vật Có lẽ chính bởi.

“Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi”

Quê hương trong tâm hôn chàng trai Thanh chính là nơi mát mẻ tu dưỡng tâm hồn chàng. Đối với một số người về thăm quê hương như là một nghĩa vụ thì đối với một người thanh niên trẻ như Thanh thì mỗi phút giây được về với quê hương chính là những phút giây khiến chàng bình yên thanh thản nhất của cuộc đời. Tránh xa cuộc sống ồn ào của nơi đô thị náo nhiệt chàng thanh niên luôn mong muốn được về với quê hương với bến bờ hạnh phúc trong tâm hồn anh ấy. Về quê hương anh nhớ lắm hình ảnh về bà và cả cô bé Nga hàng xóm. Đó là hình ảnh cô bé Nga hồn nhiên vui tươi. Có lẽ chính chàng đang tự hỏi liệu đã phải là tình yêu chưa khi cô Nga nói khe khẽ Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá. Văn Thạch Lam đặc biệt hay ở những lời thân thương vô cùng giản dị như thế của con người. Thanh chẳng biết nói gì; chàng vít một cành lan xuống giữ trong tay để Nga tìm hoa, rồi nhẹ nhàng buông ra cho cành lại cong lên. Và trong đêm khuya khi sắp chia tay: Không lưỡng lự, Thanh cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình, Nga cũng đứng lên yên lặng. Lâu lâu, Nga rút tay khẽ nói: Thôi, em về. Và có lẽ anh nhớ nhất là những kỉ niệm về người bà dấu yêu chàng khẽ gọi bà “bà ơi” và hình ảnh bà bắt đầu xuất hiện rồi in dần vào trong mắt người cháu nhớ bà da diết. Bà xuất hiện dưới giàn hoa thiên lí với mái tóc bạc phơ chống gậy trúc. Bà của Thanh đây bà thật hiền từ và nhân hậu hỏi cháu đầy yêu thương “cháu đã về đấy ư” và nhắc nhở cháu đầy hiền từ “đi vào trong nhà không nắng cháu”. Bà yêu thương cháu quá coi cháu vẫn như cậu bé thủa nào non nớt cần sự che chở của bà. Đọc những câu thơ này khiến ta như muốn được ùa vào lòng bà nghe những lời yêu thương của bà khiến ta như đang được trở về với tuổi thơ với quê hương thân thương

Có cái gì đó như sự đối lập giữa cái dáng đi thẳng thắn của Thanh và dáng đi khom khom của bà. Nhưng sự đối lập ấy không hiện thanh cảm thấy có sự xa cách mà hơn nữa anh còn cảm thấy như đang được bà che chở vào lòng khiến anh cảm thấy thật nhẹ nhõm. Thanh vào nhà ngủ bà vẫn chăm sóc anh từng li từng tí anh giả vờ ngủ để được sự chăm sóc của bà, Thanh không dám động đậy để tận hưởng được cái yêu thương cái tình thương của bà mà anh ít khi được hưởng. Chàng cứ nhắm mắt như vậy hưởng thụ làn gió mát lành từ cánh tay bà đem lại. Tuy nhiên một nhà văn lớn như Thạch Lam không bao giờ lại cất công viết một cái gì vô thưởng vô phạt. Chắc chắn ông viết Dưới bóng hoàng lan bởi ông cảm thấy một cái gì đó, một cái gì đó không thấy được và không hiểu được nhưng rõ ràng là đang ập tới, đã cận kề những tháng ngày dường như là cực kỳ tĩnh lặng của buổi đương thời cuộc đời ông. Vì vậy nỗi buồn của Dưới bóng hoàng lan thực ra là nỗi đau thương, một nỗi đau thương âm thầm, một niềm tiên cảm về cuộc đời tác giả và cả hoàn cảnh của đất nước nữa những năm tháng sau đó.

Thật sự là nỗi đau buồn, dù rằng không thể nhận thấy. Tới cổng, Thanh còn đứng lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Bác Nhân nhanh nhảu cầm đỡ va ly cho chàng. Thanh dặn khẽ: Bảo tôi có lời chào cô Nga nhé. Mối tình không ngỏ lời, không tiễn đưa, không gặp được nhau lần cuối. Tất cả đều trở thành những mảnh trời xanh tan tác. Thanh cúi nhìn bóng chàng lay động trong lòng bể với mảnh trời xanh tan.

Ngoài ra, chất thơ trong truyện ngắn “Dưới bóng Hoàng Lan” còn được thể hiện qua những hình ảnh mang tính chất biểu tượng trữ tình – hình ảnh cây Hoàng Lan. Hình ảnh này ta có thể hiểu đó là hình ảnh của cây Hoàng Lan nơi vườn nhà Thanh nhưng cũng có thể hiểu đó chính là hình ảnh người bà của chàng. Bà thương cháu tha thiết vì đứa cháu tội nghiệp không được như người, đã mất cả cha lẫn mẹ. Bà như cây lan thoang thoảng chở che cho chàng mỗi khi chàng trở lại nhà mình, trở lại khu vườn đầy ắp kỉ niệm của mình. Bà lặng lẽ che chở, rủ bóng mát xuống đời cháu nhà Hoàng Lan đã rủ bóng, lặng lẽ đem hương thơm đến bên chàng lúc chàng đi xa về. Bà chính là cây Hoàng Lan che chở cho cả mối tình đầu tiên của Thanh và Nga. Lan chứng nhân cho tuổi thơ của hai người cũng giống như bà đã trông thấy cháu lớn lên từng ngày trong vòng tay yêu thương của mình.

Tác phẩm như đưa ta về với tuổi thơ với người bà ấm áp với hình ảnh quê hương gần gũi đậm đà thân thương. Tác phẩm khiến người đọc nhớ thêm về quê hương nơi có những kỉ niệm gắn với tuổi thơ ta.

Phân tích tác phẩm Dưới bóng Hoàng Lan – Mẫu 4

Trong nền văn học trước 1945, Thạch Lam nổi lên là một nhà văn chuyên viết truyện ngắn. Truyện của Thạch Lam không có cốt truyện, nhẹ nhàng, sâu lắng, thấm đẫm chất trữ tình. Đó là cách viết đan xen giữa tự sự và chú trọng miêu tả đời sống nội tâm của nhân vật. Nó khiến cho những sáng tác của ông trở nên nổi bật và rất được ưa chuộng. Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” cũng là tác phẩm tiêu biểu cho lối viết này của nhà văn.

Thanh – nhân vật chính trong câu chuyện do mồ côi cha mẹ nên ở với bà từ nhỏ. Trưởng thành, anh đi làm xa ở tỉnh ngoài và nay được nghỉ phép về quê. Trong truyện, nhà văn tập trung khai thác cảm xúc của nhân vật Thanh: tình cảm anh dành cho bà, cho cô bé hàng xóm và tình yêu quê hương. Truyện không hề có bất cứ tình tiết cao trào, mâu thuẫn nào, chỉ đơn thuần kể lại một buổi về quê. Chính điều này đã góp phần mang đến cho người đọc cảm giác nhẹ nhàng, yên bình. Chất trữ tình và tự sự thấm đẫm trong những trang văn kết hợp với nội dung nhằm truyền tải thông điệp ý nghĩa về tình người – tình cảm tuy đơn sơ giản dị nhưng lại có sức lay động mạnh mẽ, chạm tới trái tim mọi người.

Câu chuyện bắt đầu bằng cảnh Thanh bước chân vào nhà. Ở đoạn văn đầu tiên, tác giả đã thể hiện rõ sự đối lập giữa không gian bên trong và bên ngoài khu vườn nhà: bên ngoài nắng gắt, ồn ào – bên trong mát mẻ, yên tĩnh. Không gian trong vườn tươi mát khiến tâm hồn Thanh nhẹ nhõm, gạt bỏ được những mệt mỏi, xô bồ của phố thị “Tựa như bao ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bực cửa”. Thạch Lam như đang ngầm khẳng định với chúng ta rằng nhà là nơi yên bình và hạnh phúc nhất thế gian.

Thanh ở với bà từ khi còn tấm bé. Lúc trưởng thành, anh đi làm ở tỉnh xa, ít khi về nhà thăm bà. Ngôi nhà do đó càng trở nên vắng vẻ, neo người hơn. Thế nên, khi bước vào căn nhà vắng người, Thanh cảm thấy yên tĩnh quá. Sự yên tĩnh ấy đã tạo ra khoảng lặng khiến Thanh nhìn ngắm lại không gian quen thuộc trước mặt. Ngôi nhà vẫn vậy, đồ vật anh dùng từ bé đến khi trưởng thành vẫn y nguyên. Mọi thứ không có gì thay đổi kể từ khi anh đi.

Xa bà đã lâu, Thanh mãi mới cất được tiếng gọi “Bà ơi!” nhưng không ai đáp lời, chỉ có con mèo già quen thuộc chào đón chủ nhân đã lâu không trở về. Bước xuống giàn thiên lí, nhìn thấy bà, anh “cảm động và mừng rỡ, chạy lại gần”. Nếu như ai đã từng xa nhà thì chắc chắn sẽ hiểu cảm giác này. Gặp lại người trong gia đình sau khoảng thời gian xa cách, ai cũng muốn chạy ngay đến để được nằm trong vòng tay ấm áp quen thuộc, được che chở, vỗ về. Gặp cháu, bà vẫn dịu dàng “Cháu đã về đấy ư?”. Cảm giác như đứa cháu này không phải là chàng thanh niên đi làm ăn xa ở tỉnh mà chỉ là một cậu bé vừa đi học về, nôn nóng tìm bà để kể chuyện. Tuy bóng của bà gầy còng đi bên cạnh Thanh dáng người thẳng, mạnh nhưng anh vẫn cảm thấy rằng bà đang che chở cho mình. Dưới sự chăm sóc của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt. Từng lời nói hiền từ, cử chỉ săn sóc đều xuất phát từ sự yêu thương trong tận trái tim của người bà khiến cho đứa cháu đi xa lâu ngày nay trở về cảm thấy xúc động. Đối diện với những khó khăn ngoài kia, thật khó để có thể tìm ra một người đối xử với chúng ta ân cần, dịu dàng như người trong gia đình. Sau tất cả, Thanh lại được trở về là một đứa bé được bà yêu thương, chăm sóc như năm nào trong giây phút trở về.

Thanh nhìn ra phía khu vườn ngoài cửa sổ. Cây hoàng lan vẫn đứng đó, thẳng, cao vút, xanh lá bao năm nay, chứng kiến sự đổi thay của cuộc đời. Cây cũng như đang nhìn thấu được cảm giác bồi hồi xúc động của Thanh. Cảm giác đó chính là thứ tình cảm thường thấy của con người khi lâu ngày không quay trở về nhà. Xao xuyến trước cảnh vật ngỡ đã rất quen thuộc, xúc động, hạnh phúc với những cử chỉ ân cần của người thân. Dường như ai đi xa rồi quay về cũng nhận ra được thứ mình tìm kiếm lại ở ngay chính trong căn nhà, trong mảnh vườn, trong quê hương mình. Vậy nên, cây hoàng lan đã tỏa ra mùi hương như tưới mát tâm hồn Thanh, giúp anh được thoải mái, nhẹ nhõm hơn.

Thanh gặp lại Nga – cô hàng xóm mà ngày bé cả hai vẫn chơi thân, giờ đã trưởng thành thành một thiếu nữ. Hai người đứng nói chuyện trong bếp, cảm giác quen thuộc ùa đến, “có lúc chàng lầm tưởng Nga chính là em gái ruột của mình”. Để tiếp nối niềm vui gặp gỡ, Thanh mời Nga ở lại ăn cơm chung. Trong bữa cơm, hai người nói chuyện đầy thân tình, dành cho nhau những cái nhìn ý nhị âu yếm khiến lòng Thanh cảm thấy rất thư thái. Anh bỗng chợt nhớ tới hai bàn chân nhỏ xinh xắn, lấm tấm cát của Nga ngày còn nhỏ rồi chợt mỉm cười. Anh hỏi Nga về cây hoàng lan như một cái cớ để sau bữa, hai người lại dẫn nhau ra vườn. Đến lúc này, cả hai đã trở nên thân mật như khi còn nhỏ. Cây hoàng lan như muốn ghép đôi cho Thanh và Nga, nó tỏa hương lên tóc Nga, khiến cho Thanh say mê đắm chìm vào cô thiếu nữ. Nga bỗng bày tỏ tấm lòng mình “Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá”. Là một thanh niên trẻ tuổi, có lẽ Thanh cũng rất thẹn thùng trước lời tỏ tình trực tiếp của cô gái. Anh đã dùng hành động “vít một cành lan xuống giữ ở trong tay để Nga tìm hoa” thay cho câu trả lời. Vậy là, tình yêu đã nảy nở giữa chàng trai và cô thiếu nữ. Đến tối hôm đó, Thanh đã “cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình” mà không chút lưỡng lự. Tình cảm của những người trẻ đến thật nhanh và mãnh liệt. Từ những kỷ niệm thuở nhỏ đến sự rung động về vẻ đẹp xinh xắn của cô gái, hai người đã tiến đến tình yêu, khiến Thanh muốn trở về nhà lâu và nhiều hơn.

Sáng hôm sau, Thanh phải quay trở lại tỉnh để làm việc. Lòng anh như chia làm đôi “nửa buồn mà lại nửa vui”. Buồn vì phải tạm xa bà, xa “căn nhà như một nơi mát mẻ và sung sướng” nhưng sớm thôi anh sẽ về. Anh sẽ quay lại với bà, với căn nhà quen thuộc và cô gái hàng xóm vẫn nhớ mong Thanh. Câu chuyện cũng kết thúc tại đây nhưng những thông điệp về sâu xa mà tác giả gửi gắm sẽ như hương hoa hoàng lan quấn quýt mãi trong lòng người đọc, tạo nên dư âm khó phai.

“Dưới bóng hoàng lan” là một tác phẩm đã gieo vào trong lòng người đọc hạt giống của tình yêu thương. Đó là tình cảm gần gũi, gắn bó với quê hương, tình yêu với gia đình và tình đầu đầy nhẹ nhàng, trong sáng. Tác phẩm đại diện cho lối viết văn đặc trưng của Thạch Lam: bình dị, gần gũi, trong sáng, giàu chất trữ tình. Cách hành văn nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa những thông điệp sâu sắc khiến cho truyện ngắn của Thạch Lam giữ được sức sống lâu dài trong lòng độc giả.